“О„zbek tili va adabiyotini о„qitish metodikasi” kafedrasi zulxumor Mirzayeva, Komil Jalilov

Savol va topshiriqlar: 
1.
 
Adabiy ta‘limdagi kompetensaviy yondashuv nima va u qanday komponentlarga 
bo‗linadi? Milliy va jahon adabiy ta‗limidagi kompetensiyaviy yondashuvda 
qanday umumiy va xususiy jihatlar mavjud? 
2.
 
Adabiyot bo‗yicha amaldagi ta‘lim standartlariga kiritilgan kompetensiyalarni 
tahlil qiling. Sizningcha, standartdagi qaysi kompetensiyalar to‗g‗ri kiritilgan? Siz 
yana qanday kompetensiyalarni taklif qilgan bo‗lardingiz? Nega? Nima uchun? 
3.
 
Sizningcha, adabiyot darslarida rivojlantirilishi ko‗zda tutilgan kompetensiyalar 
to‗g‗ri baholnyaptimi? Ta‘lim tizimida amal qilayotgan baholash tizimining 
adabiyot o‗qitishga ijobiy va salbiy ta‘sirlarini sanab bering. 
4.
 
Davlat test markazining adabiyot testlarini tahlil qiling. Siz qanday testlarni taklif 
qilgan bo‗lar edingiz? Fikringizni aniq misollar bilan tushuntiring.

---

ADABIYOT O„QITISH METODIKASIGA XOS BO„LGAN TAMOYILLAR 
 
Reja: 
1. Mutolaa jarayonining ilmiy-nazariy asoslari: an‟anaviy, kognitiv va 
metakognitiv qarashlar. 
2. Badiiy matnning o„ziga xosligi. Badiiy matn tahliliga xos xususiyatlar. 
3. Badiiy matnni tushunish tamoyillari va strategiyalari.
4. Adabiyot darslarida badiy asar matni bilan ishlash bosqichlari. 
Adabiyot darsida o‗quvchilar ishlaydigan eng asosiy obyekt – bu badiiy matn. 
Shunday ekan, adabiyot o‗qitish metodikasiga xos bo‗lgan tamoyillarni tushunish va 
ularni adabiyot darslarida ongli qo‗llay olish uchun adabiyot o‗qituvchisi birinchi 
navbatda matn, xususan, badiiy mutolaasi jarayonining ilmiy asoslarini tushunishi 
talab qilinadi.
Mutolaa – o‗ziga xos g‗ayrioddiy jarayon. Mutolaaning nazariy asoslari, 
kitobxonlik masalasi, kitobxon va matn (har qanday badiiy, ilmiy va publistik matn) 
o‗rtasidagi munosabat haqida O‗zbekistonda va xorijda qator tadqiqotlar yaratilgan
25
. 
Lekin milliy metodika yo‗nalishida tadqiq etilgan nazariyalarning aksariyati adabiy 
ta‗lim amaliyotiga tatbiq etilmagan. 
Mutaxassislar avvallari mutolaaga passiv jarayon, ya‘ni o‗quvchi matn bilan 
ishlashda undagi yashirin ma‘noni passiv qabul qiladi deb qarashgan bo‘lsa, o‗tgan 
asrning 70-yillari oxiriga kelib mutolaaga munosabat o‗zgargan va uni