O’zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirish konsepsiyasida yoritilgan eng muhim muammolardan biri, bu mamlakatning boy mineral-xomashyo resurslaridan rasional va kompleks foydalanishdir

8. rasm Cho’yan fosforsizlantirish jarayonining bosqichlari:
1- kremniysizlantirish; 2-Shlakni yuklab olish; 3- SPOCH (defosforatsiya va desulfuratsiya) cho’yanni dastlabki qayta ishlash dastgohi; 4-to’ldirish kovshiga o’tish; 5-kislorod konvertori
Kremniy tarkibini va shlak tarkibini fosforsizlantirish jarayoniga ta`siri ko’rsatilgan rasm. 10 va 11.
Fosforsizlantirilgan cho’yandan foydalanilganda, konvertorga 0,003% R dan kam bo’lgan (konvertordan chiqarilgan) juda kam fosforli po`latni olish mumkin.

9.rasm. SPOCH sxemasi:
1, 2, 3-ohak yuklovchi bunkeri (asosiy ta‘minlagich), mos ravishda ruda va koks; 4,5-injeksion(gaz bilan ta‘minlovchi qurilma) va kislorod furmalari.


10.rasm. 1250-1300 °S da fosforsizlantirishdan keyin R miqdori. Dastlabki cho’yandagi kremniy flyuslar sarfida 60-70kg\t va dastlabki R ning miqdori 0.1-0.12%

11.rasm. Fosforsizlantirishdan keyingi harorat 1250-1300°C
(CaO)1(SiO₂) va fosfor tarqalishi o’rtasidagi bog`liqlik.
1.2.4. Kremniysizlantirish.
Cho’yanni Domnasiz kremniysizlantirish jarayonida quyidagi texnologik vazifalarni hal etish quyidagicha:
1) desulfuratsiya va fosforsizlantirish uchun qo‗llaniladigan reagentlar yanada samarali qo’llaniladi; 2) konvertordagi suyuqlanmani minimal miqdordagi shlak ("kam-Shlak" yoki "Shlaksiz" texnologiya) bilan ta‘minlash.
Kremniydan qutilish uchun odatda suyuq cho’yanni prokat shkalasi yoki boshqa yuqoridan beriladigan temir tarkibli yoki domen pechi novlari yoki kovshda xizmat qiladi. Qayta ishlash jarayonida kremniy va uglerod oksidlanadi:
[Si] + 213Fe₂O₃ = (SiO₂) + 413Fe,
ΔG^o_Si= -282377+ 49,11 T;
2[C] + 213Fe₂O₃ = 2CO + 413Fe, ΔG^os =262 074-253,12 T.

Reaksiya zonasidagi bosim sezilarli darajada o`zgarib, farqi 0,1 MPa, ΔG<sup>o</sup><sub>Si</sub> va ΔG<sup>o</sup>s o’rtasidagi nisbat o`zgaradi:

ΔG = ΔG ° + 4,575 Tig K_p.
Kremniy Kr = 1 i ΔG = ΔG ° oksidlanish reaksiyasi uchun (gaz fazasi reaktsiyada ishtirok etmaydi va bosim o`zgarishi mumkim emas). Uglerod oksidlanishining reaksiyasi uchun bosimning o`zgarishi mumkim ahamiyatga ega:
ΔGs= ΔGos=4.575Tlg(p2co1(a2co*a213FeO3))
Tegishli hisob-kitoblar rasm 12da ko’rsatilgan. Reaktivlar yuqorisida emas, balki bosim ostida metallning ichki qismida kremniy va uglerod oksidlanish tezligi nisbatlari o`zgaradi (uglerodni yo’kotish sharoitlari qiyinlashadi): oksidantning asosiy qismi kremniy oksidlanishiga sarflanadi. Bundan tashqari, kremniy oksidlanish tezligini oshirishda purkalayotganda metall tartibsiz harakat qiladi.
Vannadagi tartibsiz va uning kuchli aralashmasi fosforning oksidlanish jarayonini susaytirgandan so’ng kremniysizlantirish boshlanishiga yordam beradi. Reagentni puflash usulidan foydalanishda kukunli soda holatida vannaning tubiga puflaganda juda samarali bo'ladi; solinaladigan natriyning foydalilik darajasi 100 % ga yaqinlashadi.