O‘zbekiston milliy universiteti z. Z. Abdushukurova, S. Q. Zakirova, S. Sidiqov, S. Abdullaev O‘zbekiston tuproqlarining agrokimyoviy tavsifi

Qo‘riq och tusli tipik va to‘q tusli bo‘z tuproqlarning gumus bilan ta’minlanganligi va genetik qatlamlarining qalinligi

Ko‘rsatkichlar	Bo‘z tuproqlar
	Och tusli	Tipik	To‘q tusli
Gumusli qatlam (A) ning qalinligi, sm	12-15	14-18	17-20
Gumusli qatlamdagi chirindining miqdori, %	1,0-1,5	1,5-2,5	2,5-4,0
Gumus rangining tarqalish quruqligi sm	40-60	50-90	60-120
2 metr qatlamdagi gumus zahirasi, t/ ga	50-70	70-100	100-150
Qarbonat qatlamining yuqori chegarasi, quyi chegarasi, sm	12-20 50-10	15-25 70-120	20-40 90-150
Karbonat qatlamdagi SO2 ning miqdori, %	6-9	8-11	10-13

Bo‘z tuproqlar mintaqasida uchraydigan efemer va efemeroid o‘simliklar ildiz massasining 80%, hattoki undan ham ko‘prog‘i asosan chimli qatlamlarda tarqalgan bo‘ladi, shunga mos ravishda chimli qatlamda gumusning miqdori tipik bo‘z tuproqlarda 3,0-3,5% ga, to‘q tusli bo‘z tuproqlarda esa 4,0-5,0% gacha etadi. CHimli qatlam ostidagi chirindining miqdori tipik bo‘z tuproqlarda, ayniqsa och tusli bo‘z tuproqlarda keskin kamayadi 1-2%. To‘q tusli bo‘z tuproqlarning chimli qatlami ostidagi gumus miqdorining ancha ko‘p bo‘lishini “qorabosh – bug‘doyiq” o‘simlik qoplami bilan qoplanganligi va ular ildiz tizimining yaxshi rivojlanganligi bilan izohlash mumkin.

Bo‘z tuproqlarning chirindi va umumiy azot bilan ta’minlanganligiga oid ma’lumotlar 14-jadvalda keltirilgan.
14 jadval