O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston

Ikkinchi holat: 
Yomonlovchini ichida yomon ko'radi, lekin, 
unga aziyat berishdan tiyiladi. M aqtovchining maqtovidan xursand 
bo'ladi, lekin xursandchiligini oshkor qilishdan saqlanadi. Bu ham 
noqislikdir.
Uchinchi holat: 
M aqtovni ham, tanqidni ham birday qabul 
qiladi.
To'rtinchi holat: 
Ibodatdagi sodiqlik: maqtovchining dinga 
nisbatan yomonlik qilayotganini sezib, undan nafratlanadi va yomon- 
lovchidan xursand bo'lib, unga hech narsa demaydi”.
Rasululloh (s.a.v.) maqtovchilaming yuziga tuproq sepishni 
buyurdilar. Miqdod (r.a.) kunlardan birida Usmon (r.a.) ni bir kishi 
madh qilayotganini к о 'rib, tiz cho'kdilar-da, uning yuziga tuproq 
sochdilar, shunda Usmon (r.a.): “Nima qilayapsan?” dedilar. U: 
“Rasululloh (s.a.v.): “Maqtovchini ko'rsangiz, yuziga tuproq sochin- 
giz” dedilar”, dedi.
G'iybat nima?
Rasululloh (s.a.v.) g'iybatni tushuntirdilar: “G 'iybat nima ekanli- 
gini bilasizlarmi?” deydilar. Sahobalar: “Alloh va uning rasuli bil- 
guvchiroqdir”, dedilar. “Sen o 'z birodaringni yomon ko'rgan narsasi 
bilan eslashingg'iybatdir”. So'radilar: “Agar aytgan narsam biro- 
darimda bo'lsachi?” Rasululloh (s.a.v.) dedilar: “Agar aytgan nar- 
sang birodaringda bo'Isa, o'shag'iybatdir. Agar aytgan narsang biro- 
daringdabo'lm asa, u bo'htondir” (Muslim rivoyati).
G 'azzoliy (r.a.) dedilar: “Bilginki, g'iybatning chegarasi o 'z
birodaringni yomon ko'rgan narsasi bilan eslashingdir. Garchi, bu 
narsa u kishiga etib borgan bo'Isa ham. Bu narsalar uning nasabi,
120

---

xulqi, dini. va dunyosidagi kamchilikiarini eslashingdir. Bu narsaga 
hatto kiyimdagi, hovlidagi kamchiliklar ham kiradi”.
Badandagi nuqson: ko'r, shol, qilay, uzunlik, kaltalik, qoralik, 
sariqlik, kallik va boshqa shu kabi inson yomon ko'radigan sifatlar 
bilan bir kishini eslashg' iybatdir.
Nasabdagi kamchiliklar: uning otasi oddiy xalq vakili yoki hind 
yoki fosiq yoki xasis o'tgan bo'lsa, bularni nasabga qo'shib gapirish 
g'iybatdir. Xulqdagi kamchiliklar: baxil, mutakabbir, g'azabnok, 
qo'rqoq, qalbi zaif bo'lsa, shu kabi so'zlar bilan atashg'iybatdir.
Agar dinida ochiq nuqsonlar bo'lsa, masalan, u yolg'onchi, aroq- 
xo'r, xoin, zolim, namoz va zakotga sustkash, najosatdan saqlan- 
maydigan, ota-onasiga yaxshilik qilmaydigan, ro'zada ham g'iyobat 
va yomon so'zlardan saqlana olmaydigan bo'lsa, buni gapirish yoki 
eslatish g'iybatga kirmaydi.
Agar kishi odobsiz, dangasa va mutakabbir bo'lsa, shularga 
nisbat berib aytilgan so'zlarg'iybatdir. Kishining kiyimini gapirish 
ham g'iybatga kiradi.