O’zbekiston respublika oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi O’zbekiston respublika oliy va o’rta

tendentsiyaga ega. Keyingi yillarda Rivojlangan mamlakatlarga nisbatan yuqori iqtisodiy o’sish
sur’atlarga ega bo’lishgan.
Rivojlanayotgan mamlakatlarda barqaror rivojlanish tendentsiyasi quyidagi sabablar bilan
belgilanadi.
-
byudjet taqchiligining yuqori emasligi;
-
boshqariladigan davlat qarzi;
-
barqaror bank tizimi;
-
past tsiklik ishsizlik;
-
barqaror o’sish sur’atlari;
Rivojlangan mamlakatlarda aksincha, byudjet taqchiligining yuqoriligi, davlat qarzining
kattaligi, bank tizimidagi muammolar, ishsizlik darajasining yuqoriligi.
Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar o’rtasidagi iqtisodiy farqni bartaraf etishning
strategik vositasi – bu sanoatlashtirish siyosatidir.
Ular amaliyotida 3 xil sanoatlashtirish dasturi qullanilgan:
1. Sanoatning asos (bazis) tarmoqlarini rivojlanishi (Jazoir, Efiopiya, Misr, V’etnam) orqali
ist’mol tovarlari ishlab chiqarishini yo’lga qo’yish.
2. Import o’rnini qoplash siyosati – og’ir sanoat tarmoqlarini rivojlanishi, xorijiy kapitalni
cheklash orqali milliy iqtisodiyotni rivojlanishi (Lotin Amerikasi mamlakatlari).
3. Eksportga yo’naltirilgan siyosat – tovar ishlab chiqarishga ixtisoslashish (Janubiy
SHarqiy Osiyo mamlakatlari).
Tayanch iboralar
rivojlanayatgan mamlakatlar
janub mamlakatlari
periferiya mamlakatlari
yuqori daromadli mamlakatlar
past daromadli mamlakatlar
o’rtacha daromadli mamlakatlar
neftь eksport qiluvchi mamlakatlar
ko’p ukladlilik
inson omili ko’rsatkichi
kambag’allik muammosi
yangi industrial mamlakatlar
sanoatlashtirish siyosati
byudjet taqchilligi
barqaror rivojlanish
demografik portlash muammosi

---

197
O’z-o’zini tekshirish uchun savollar

1. Rivojlanayotgan mamlakatlar qanday guruhlanadi?
2. Iqtisodiy taraqqiyot darajasiga ko’ra qanday toifalarga bo’linadi?
3. Rivojlanayotgan mamlakatlarda inson omili ko’rsatkichlari nimalardan iborat?
4. Neft’ eksport qiluvchi mamlakatlar?
5. OPEK qanday tashkilot?
6. Kambag’allik muammosi nima?
7. Kambag’allik muammosini hal etish yo’llari qanday?
8. Yangi industrial mamlakatlarning umumiy tavsifi?
9. Ular qanday guruhlanadi?
10. Rivojlanayotgan mamlakatlarda barqaror rivojlanish tendentsiyasi qaysi sabablarga ko’ra
aniqlanadi ?