O`zbekiston respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat ko`mitasi

unapply(expr,x1,x2,…) buyrug'I yordamida (bunda expr – ifoda, x1,x2... – expr ifodasi bilan) funksional qayta ishlanadigan o`zgaruvchilar to`plami.

Masalan:

• > f:=unapply(x*y+x^2,x,y);

> f(1,5);

f := ( x, y )  x y  x²
6

Marle da elementar bo`lmagan funksiyalarni ham ko`rish mumkin.

• piecewise(cond_1,f1, cond_2, f2, …)

Masalan:

> y:=piecewise(x<0, 0, 0<=x and x<1, x, x>=1, sin(x)*cos(x));


_ 0
y := _ x
x  0
x  0 and x  1

^_ sin( x ) cos( x )
ko`rinishda kiritiladi.

Baholash amallari

1  x

Haqiqiy ifodalarni baholash

frac(expr) – expr ifodaning kasr qismini hisoblaydi. trunc(expr) – expr ifodaning butun qismini hisoblaydi. round(expr) – expr ifodalarni yaxlitlash

Kompleks sonlarni baholash

Kompleks sonli ifodalarning z=x+iy haqiqiy va mavhum qismi Re(z) ва
Im(z) buyruqlari bilan topiladi.
Masalan:

> z:=1+I*5;

• Re(z);Im(z);

z := 1  5 I
1
5

Agar z=x+iy va w=z*=x–iy qo`shma kompleks sonlar berilgan bo`lsa,

conjugate(z) buyrug'I bilan topiladi:

• w:=conjugate(z);

w := 1  5 I
z ifodaning modul va argumenti polar(z) buyrug'I bilan topiladi. Bunda standart kutubxonadan readlib buyrug'i ni chaqirib ishga tushirish kerak.

• readlib(polar): polar(I);

polar^_ 1, ¹  ^_
 ₂ _

i modul son aniq birlik va argument qatoriga qavs ichiga vergul bilan ko`rsatiladi.

/ 2

tenglik bilan xulosalar

Agar kompleks son murakkab yoki parametrlar bilan berilgan bo`lsa, Re(z) va Im(z) buyruqlar qiyinchiliksiz natijani bera oladi. Kompleks ifodalarni almashtiruvchi evalc(z) buyrug’I bilan kompleks ifodaning haqiqiy va mavhum qismini topish mumkin

§4. Maple tizimida tenglama va tenglamalar sistemasini yechish.

Oddiy tenglamalarni yechish

Maple da tenglamalarni yechishning universal buyrug’i solve(eq,x)bo`lib, bu yerda eq – tenglama, x – o`zgaruvchi, qaysiki tenglamani yechimini bera oladigan. Bu buyruq to`la samarali bo`lishi uchun kiritish satrida ifoda to`la yoritilishi kerak. Masalan:

• solve(a*x+b=c,x);

  • 
    b  c a
    

Misol 1. x ni toping. 420 : ( 160 – 1000: x )=12

• solve(420/(160-1000/x)=12,x);

8

Misol 2. Tenglamani yeching. 6,9 : 4,6 = x : 5,4

• solve((6.9/4.6=x/5.4),x);

8.099999999