Abdulla Qahhorning ‘’Muhabbat’’ qissasi uchun
taqriz
‘’Muhabbat’’ qissasi o’zbek adabiyotida o’zining hikoyalari
bilan o’chmas iz qoldirgan iste’dodli adib Abdulla Qahhor
qalamiga mansub. Ushbu qissa 1968-yilda, ya’ni adib vafotidan
oldin yozilgan so’nggi asari hisoblanadi.
Keng kitobxonlar
ommasiga adibning hikoyalari juda yaxshi tanish. Qisqa
jumlalarda ko’p ma’no ifodalashda Abdulla Qahhorga teng
keladigan ijodkorlar sanoqli.
Adibning hikoyadan boshqa
janrda yozilgan asarlari qissa yoki romanlari u qadar mashhur
emas nazarimda. Hikoyalar ustasi bo’lgan Abdulla Qahhor bir
olam-u, boshqa janrlarda yozgan Abdulla Qahhor o’zga bir
olamdek. Balki shunday tuyulgandir, lekin ushbu qissa ham u
qadar mazmunli emas, su’niylik kuchli, bo’rttirishlar bor. Har
bir kitobxon o’zining dunyoqarashidan
kelib chiqib fikrlaydi
albatta. Lekin agar mendan sevgi-muhabbat haqidagi
asarlardan so’rasalar, bu asarni tavsiya qilmagan bo’lardim.
Asar bosh qahramonlari Anvar va Muattar ismli yoshlar. Asar
bu ikki yoshning o’z muhabbatlari yo’lidagi kurashlaridan
hikoya qiladi. Muhayyo Salimjon
ismli yigitga turmushga
chiqqan, hayoti bo’lmasdan ajrashgan. Anvarjon esa hali yosh
yigit. U ota-onasidan ajralib, Marg’uba ismli ammasining
‘’vasiy’’ ligida qoladi. Marg’uba – ko’zini boylik, mol-dunyo ko’r
qilgan, uy-joy uchun jigarimdan
ham kechishga tayyor bir
yosuman. U uchun oilaning ham sevgi muhabbatning ham
zig’ircha qadri yo’q. Anvarning ota-onasidan qolgan dunyoga
egalik qilish uchun har qanday ishga qo’l uradi, bu yo’lda hatto
begunoh Muhayyoga loy chaplashdan ham tolmaydi. Bir
narsani
tan olish kerakki, asarda aynan mana shu Marg’uba
obrazi esa juda bo’shang, o’ta yosh qilib tasvirlangan.
Muhayyoga to’xtalsak, bu obraz negadir tabiiy chiqmagandek.
Asardagi Javlon obrazi ham yaxshi tasvirlangan. Ayniqsa, uning
ko’rinishi va xarakteri turli o’xshatishlar bilan ajoyib yoritilgan.
Umuman olganda, bu asarda g’iybatchilik, o’zbek xalqidagi
ba’zi urf odatlarning yoshlar baxtiga to’sqinlik qilishi, sevgi,
muhabbat, rashk kabilar haqida gap ketadi. Asarda menga
yoqqan jihati maqol va iboralardan juda o’rinli foydalanilgan va
eskilik sarqitiga aylangan ba’zi bir qarashlarga chek qo’yishga
undagan.
Bu asar insonni o’z sevgisi yo’lida kurashlardan qo’rqmaslikka,
jasoratga undaydi. Turli xil gap so’zlarga qaramay, o’z
baxti
yo’lida kurasha olgan insongina baxtga loyiq. Hamma ham