Almashish (Communication): Tarmoqda aloqa uchun axborot almashish va jo'natishning umumiy nomi "almashish"dir. Bu, kompyuterlar, serverlar, smart telefonlar, IoT qurilmalari kabi qurilmalar o'rtasidagi almashishni o'z ichiga oladi. Almashish, protokollar yordamida bajariladi (masalan, TCP/IP, UDP).
Axborotni uzatish va qabul qilish (Transmission and Reception of Information): Bu jarayon, axborotni bir nuqta dan boshqa nuqta gacha uzatishni (jo'natish) va qabul qilishni (qabul qilish) ifodalaydi. Bu, tarmoq qurilmalari (routerlar, switchlar) yordamida bajariladi.
Protokollar va Manbalash (Protocols and Addressing): Tarmoqda almashishni boshqarish uchun mo'ljallangan protokollar (masalan, TCP/IP protokollari) va manbalash tuzilmalari ishlatiladi. IP manbalari, tarmoq qurilmalarining unikal manbalaridir, va ularga o'zgaruvchilar (routerlar) yordamida murojaat qilinadi.
Aloqa bilan bog'liq tuzilmalar (Network-Related Services): DNS (Domain Name System), DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol), NAT (Network Address Translation) va boshqa aloqa bilan bog'liq xizmatlar tarmoqda foydalaniladi.
Xavfsizlik (Security): Tarmoqda axborotni xavfsiz saqlash uchun xavfsizlik protokollari, shifrlash va boshqa xavfsizlik tuzilmalari foydalaniladi. VPN (Virtual Private Network) ham tarmoq xavfsizligini ta'minlash uchun mashhurdir.
Boshqaruv (Management): Tarmoqni boshqaruv tuzilmalari, tarmoqdagi qurilmalarni (routerlar, switchlar) boshqarish, monitoring qilish, qo'shimcha xizmatlarni qo'shish va boshqa boshqaruv jarayonlarini o'z ichiga oladi.
Aniq tuzilish (Topology): Tarmoqda kompyuterlar va qurilmalar fizikaviy va loyihaviy ravishda joylashgan bo'lishi lozim. Ushbu topologiyalar (star, bus, ring, mesh kabi) tarmoq arxitekturasining asosiy qismidir.
Bu jarayonlar tarmoqning sodda ishlashini ta'minlaydigan asosiy qismlardir va ularning samarali ishlashi, tarmoqni boshqarish, xavfsizligini ta'minlash va qo'shimcha xizmatlarni boshqarish tizimlari orasidagi muvofiqlik va o'zara aloqalar orqali amalga oshiriladi.
Tarmoqni barpo etish (network security) va uning xavfsizligini ta'minlash o'z ichiga tarmoqni xavfsiz va etkazib berish uchun harakat qilishni o'z ichiga oladi. Bu, tarmoqda aloqa o'rnatilgan qurilmalar, ma'lumotlar va kompyuterlar uchun xavfsizlikni ta'minlashni o'z ichiga olgan kompleks jarayonlar to'plamidir. Quyidagi muhim bo'limlar tarmoq xavfsizligini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega:
|
