O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti telekommunikatsiya texnologiyalari yo‘nalishi

Topshiriqni bajarish bo‘yicha misol keltiramiz:

Sindirish ko‘rsatkichlarining taqsimoti “pog‘ona” ko‘rinishga ega bo‘lgan ko‘p modali optik tolaning quyidagi parametrlari berilgan bo‘lsin:

n₁=1,46; _n =1,25; d=50 mkm; =1,55 mkm;

Ushbu optik tolani tafsivlovchi quyidagi parametrlarning son qiymatlarini aniqlang:

_n=?;θ_t.i.q.=?; NA=?; V=?; N_m=?; _kes=?;

Sindirish ko‘rsatkichining nisbiy farqini (2.6.1) miqdoriy munosabat orqali hisoblaymiz:

n₂ = n₁ - _n*n₁  n₂ = 1,46 – 0,0125*1,46 = 1,44

Yorug‘lik nurining optik tola o‘zagi va qobig‘i chegarasidan to‘liq ichki qaytish burchagi (2.6.2) munosabat bilan aniqlanadi:

Apertura sonini (2.6.4) miqdoriy munosabat orqali aniqlaymiz:

Normalashtirilgan chastotani (2.6.5) miqdoriy munosabat orqali hisoblaymiz:

Modalar sonini (2.6.6`) miqdoriy munosabat orqali aniqlaymiz:

Kesish to‘lqin uzunligini (2.6.8) shartga muvofiq hisoblaymiz:

Bundan shunday xulosaga kelish mumkinki, tolali optik aloqa tizimlari uchun odatiy bo‘lgan to‘lqin uzunliklarida 10,85-1,6 mkm ushbu optik tola yorug‘lik nurlanishning bir modali tarqalish rejimini ta'minlaydi.

Xulosa
Tolali optik uzatish tizimlari (TOUT) da asosiy chegaralovchi faktorlar – so’nish, dispersiya va nochiziqli optik effektlar hisoblanadi. Optik tolada, ulagichlarda, passiv tarmoqlagichlarda va boshqa qurilmalarda vujudga keladigan yo’qotishlarni kompensatsiyalash, optik nurlanish quvvatini oshirishni ta‘minlaydigan uskuna – optik kuchaytirgich hisoblanadi. Optik tizimlarda nurlanishni kuchayishi tashqi manba energiyasi hisobiga amalga oshadi. Kuchaytirgichning asosi aktiv fizik muhit hisoblanib, energetik damlash hisobiga nurlanish quvvati ortadi. Aktiv muhit sifatida yarimo’tkazgichlar va turli aralashmali optik tolalar ishlatiladi. Aralashmalar sifatida er noyob elementlari erbiy (Er), neodim (Nd), prazeodim (Pr), tuliy (Tm) kabi elementlardan foydalaniladi. Bunday muhitlarni damlash uzluksiz yoki impulsli tarzda amalga oshiriladi. Kuchaytirishda kirish signalining spektrining o’zgarishi ro’y berishi, ya‘ni chiqish signali chastota bo’yicha siljishi mumkin.