O‘zbekiston respublikasi bank-moliyа akademiyаsi

 
6-MAVZU. TALAB VA TAKLIF NAZARIYASI 
Talab tushunchasi. Individual talab va bozor talabi. Talab qonuni. Talab egri 
chizig‘i. Talab miqdoriga ta‘sir qiluvchi omillar: tovarlar narxi, iste’molchi didi, 
bozordagi iste’molchilar soni, ularning pul daromadi, o‘rnini bosuvchi tovarlar 
narxi, kelajakda narx va daromadlar o‘zgarishining ehtimoli. Oliy va past toifali 
tovarlar.
Taklif tushunchasi. Taklif qonuni. Taklif egri chizig‘i. Taklif miqdoriga ta’sir 
ko‘rsatuvchi omillar: resurslar narxi va unumdorligi, ishlab chiqarish texnologiyasi, 
soliqlar va subsidiyalar, boshqa tovarlar narxi, narx o‘zgarishining kutilishi, ishlab 
chiqaruvchilar soni. Iqtisodiy resurslarga talab va taklifning xususiyatlari. 
Talab va taklif miqdorlarining mos kelishi. Qisqa va uzoq davrlarda talabning 
o‘zgarishi. Bozor muvozanati. Xususiy va umumiy muvozanatlik. Talab va taklif 
egiluvchanligi va ularni belgilab beruvchi omillar. Egiluvchanlik koeffitsentini 
hisoblash. 
 
7-MAVZU. NARX VA UNING SHAKLLANISHI 
Narxning mazmuni va uning ob’yektiv asoslari. Narx to‘g‘risidagi turli 
nazariyalar. Tovar xususiyatlarining narxlarda ifodalanishi. Narxning shakllanishiga 
ta‘sir etuvchi omillar. Bozor iqtisodiyoti sharoitida narxning vazifalari. 

---

6 
Narx tashkil topishining bozor mexanizmi. Sof raqobat sharoitida narxning 
shakllanish xususiyatlari. Sotuvchi va xaridor narxlari. Monopoliya sharoitida 
narxning shakllanishi. Umumiy taklif bo‘yicha narx o‘zgarishi. Monopsoniya 
sharoitida narxning shakllanishi. Umumiy talab bo‘yicha narxning o‘zgarishi. 
Oligopoliya sharoitida narxning shakllanishi. Narxdagi yetakchilik. 
Narx siyosati va uning O‘zbekistonda amalga oshirilish xususiyatlari. 
Narxlarni erkinlashtirish yo‘llari va bosqichlari.
8-MAVZU. RAQOBAT VA MONOPOLIYA. ANTIMONOPOL 
QONUNCHILIK 
Raqobatning mohiyati va obyektiv asoslari. Raqobatning turlari: tarmoq 
ichidagi va tarmoqlararo raqobat. Raqobat shakllari: sof raqobat, monopolistik 
raqobat, oligopoliya va sof monopoliya. Raqobatlashish usullari: narx vositasida va 
narxsiz raqobat. G‘irrom va halol raqobat. Demping narxlarni qo‘llash. Raqobat 
kurashining zamonaviy shakllari: mahsulot sifatini oshirish, mahsulotni yangilash, 
xizmat sifati, reklama, servis, marketing. 
Monopoliyaning mohiyati va uning vujudga kelishi sabablari. Kapitalning 
to‘planishi va markazlashuvi. Monopoliyalarning turlari: iqtisodiy va tabiiy 
monopoliyalar. Legal va sun’iy monopoliyalar. Monopoliyalarning afzalliklari va 
ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari. O‘zbekistonda raqobat muhitining kuchaytirish 
borasidagi chora-tadbirlar.
Antimonopol qonunchilikning vujudga kelishi. Monopoliyaga qarshi siyosat. 
Davlatning tabiiy monopoliyaga qarshi tadbirlari. Monopoliyaga qarshi 
qonunchilikning shakllanishi. Monopolistik korxonalarni tartibga solish usullari. 
Monopoliyaga qarshi siyosatning natijalari. Milliy iqtisodiyot raqobatbardoshligini 
oshirishga 
qaratilgan 
chora-tadbirlar. 
O‘zbekiston 
respublikasining 
monopoliyalarga qarshi qonunchiligi va uni amalga oshirish mexanizmi.