O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
pul
mablag‘larini qabul qilish, saqlash va budjetdan ajratilgan mablag‘larni oluvchilarga berish katta rol o‘ynaydi. «Budjet tizimi to‘g‘risida»gi qonunda davlat budjetining kassa ijrosi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan amalga oshirilishi nazarda tutilgan. Shunday qilib, «O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida»gi qonun 3-moddasiga muvofiq Markaziy bankning asosiy vazifalaridan biri O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan hamkorlikda davlat budjetining kassa ijrosini tashkil etishdan iborat. Markaziy bank topshirig‘i bo‘yicha davlat budjetining kassa ijrosi bo‘yicha operatsiyalarni O‘zbekistondagi barcha banklar bajarishi majburiydir (O‘zbekiston Respublikasining «Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida»gi qonuni 27-moddasi). Respublika banklari davlat budjetiga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha kassa operatsiyalarini amalga oshirar ekan, ular quyidagi operatsiyalarni bajarishadi: 130 Respublika va mahalliy budjetlar daromadlariga kelib tushadigan mablag‘larni qabul qiladi va tegishli hisobvaraqlarga kiritadi; davlat soliqlari va daromadlari bo‘yicha tushumlardan mahalliy budjetlarga mablag‘lar ajratadi; respublika budjeti va mahalliy budjetlar mablag‘larini hisobva- raqlarda mavjud bo‘lgan summalar doirasida beradi va h.k. Banklar ko‘rsatilgan operatsiyalarni bajarar ekan, respublika budjeti daromadlari va xarajatlari hisobini yuritadi, belgilangan muddatlarda respublika budjetining daromadlar bo‘yicha kassa ijrosi to‘g‘risida hisobot; korxonalar, tashkilotlar, muassasalar tomonidan budjetga soliqlarni o‘tkazish uchun topshiriqnomalar hamda davlat maqsadli jamg‘armalariga badallarning o‘z vaqtida taqdim etilishini nazorat qiladi; respublika va mahalliy budjetlarda turgan muassasalar va tashkilotlarga hisob-kitob va kassa xizmatini ko‘rsatadi, Markaziy bankning amaldagi ko‘rsatmalariga muvofiq ravishda budjet mablag‘lari va budjetdan tashqari mablag‘lar berilishini nazorat qiladi. 2006-yil 1-yanvardan boshlab mamlakatimizda davlat budjetini ijro etishning g‘aznachilik tizimi joriy etildi. Davlat budjetining g‘azna ijrosi davlat budjetining barcha daromad- larini yagona g‘azna hisobvarag‘iga kiritishdan, shuningdek davlat budjetining xarajatlarini shu hisobvaraqdan to‘lashdan iborat. Davlat budjetining g‘azna ijrosi qonun hujjatlarida belgilab qo‘yiladi- gan maxsus vakolatli moliya organi hamda uning Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, tumanlar, shaharlardagi hududiy bo‘linmalari tomonidan amalga oshiriladi. G‘aznachilikning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: davlat budjetining kassa ijrosi; davlat budjeti mablag‘larining tushumi va sarfi ustidan nazoratni amalga oshirish; davlat budjeti mablag‘larini boshqarish; davlat budjetida mablag‘lar nazarda tutilgan yuridik yoki jismoniy shaxslar nomidan va ularning topshirig‘iga binoan to‘lovlarni amalga oshirish; – davlat budjeti ijrosining qanday borayotganligi to‘g‘risidagi axborotlarni yig‘ish, qayta ishlash va tahlil qilish; O‘zbekiston Respublikasi davlat ichki va tashqi qarzlariga xizmat ko‘rsatish, O‘zbekiston Respublikasi kafolatlarini bajarish va h.k. 131 G‘aznachilik o‘z zimmasiga yuklatilgan vazifalarni davlat boshqa- ruvining boshqa organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki, tijorat banklari, boshqa tashkilotlar bilan o‘zaro hamkorlikda bajaradi. Mazkur organlar va tashkilotlar davlat budjetining kassa ijrosini amalga oshirishda, uning mablag‘larini boshqarishda, davlat budjeti mablag‘larining tushumi va sarfi ustidan nazoratni amalga oshirishda g‘aznachilikka ko‘mak- lashishlari shart. Davlat budjetiga to‘lanadigan soliqlar, yig‘imlar va boshqa majburiy to‘lovlar yagona g‘azna hisobvarag‘iga kiritilib, ular tegishlicha respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, mahalliy budjetlar, davlat maqsadli jamg‘armalari daromadlarida aks ettiriladi. Budjet tashkilotlarining budjetdan tashqari mablag‘lari yagona g‘azna hisobvarag‘iga kiritilib, ular mazkur tashkilotlarning daromadlarida aks ettiriladi. Davlat budjetining xarajatlari yagona g‘azna hisobvarag‘i yoki G‘aznachilikning boshqa bank hisobvaraqlaridan belgilangan muddat- larda va tegishincha respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, mahalliy budjet, davlat maqsadli jamg‘armalari mablag‘larining hamda budjet tashkilotlarining budjetdan tashqari mablag‘larining qoldiqlari doirasida amalga oshiriladi. G‘aznachilik yagona g‘azna hisobvarag‘idagi va g‘aznachilikning boshqa bank hisobvaraqlaridagi davlat budjeti mablag‘larini ularni davlat budjetining xarajatlarini belgilangan muddatlarda amalga oshirish uchun yo‘naltirish, shuningdek davlat budjeti bo‘sh mablag‘larini bank depozitlari va boshqa aktivlarga vaqtincha joylashtirish hamda ular hisobidan respublika budjetiga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjetiga, mahalliy budjetga, shuningdek davlat maqsadli jamg‘armalariga budjet ssudalari berish yo‘li bilan boshqarib boradi. O‘zbekiston Respublikasi davlat budjetining ijrosi respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti va mahalliy budjetlar daromadlar ko‘rsatkichlarining choraklar bo‘yicha taqsimoti va xarajatlar ro‘yxatiga asosan amalga oshiriladi. Respublika budjeti O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomo- nidan daromadlar va xarajatlar ro‘yxati bo‘yicha ijro etiladi. Respublika daromadlar va xarajatlar ro‘yxati O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tuziladi va bu hujjat budjetga daromadlar kelib tushishini nazorat qilish hamda respublika budjetidan moliyalanadigan 132 budjet mablag‘larini oluvchilarga mablag‘larni o‘tkazish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi budjet daromadlari va xarajatlarini choraklar bo‘yicha taqsimlab, tasdiqlangan yillik rejaga muvofiq hamda rejalashtirilayotgan moliya yili uchun tasdiqlangan alohida va yig‘ma smetalarga asosan tuzilgan xarajatlar to‘plamiga ko‘ra respublika budjeti daromadlari va xarajatlarining choraklar bo‘yicha taqsimlangan yillik ro‘yxatini tuzadi. Daromadlar va xarajatlar ro‘yxa- tining yakuniy ma’lumotlari bo‘limlar va boblar bo‘yicha tasdiqlangan yillik budjet va uning choraklar bo‘yicha taqsimotida qabul qilingan miqdorga to‘g‘ri kelishi lozim. Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti va mahalliy budjetlar tegishli ma’muriy-hududiy tuzilmalarning moliya organlari tomonidan Qoraqal- pog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar, shaharlar, tumanlar budjetlari daromadlari va xarajatlari yillik rejaviy hajmlarining choraklar bo‘yicha taqsimotiga asosan qonunchilikda belgilangan tartibda ijro etiladi. Respublika budjeti daromadlari va xarajatlarining choraklar bo‘yicha ro‘yxati, budjet tizimi taqsimoti, davlat budjeti daromadlari va xarajatlarini operativ boshqarish hamda ularning butun yil davomida bir maromda kelib tushishi va ulardan foydalanilishini ta’minlaydi. Budjetlar daromadlari va xarajatlarini choraklar bo‘yicha ajratish, yil davomida budjetdan ajratiladigan mablag‘lar daromadlar va xarajatlar tushumi notengligini hisobga olgan holda, ularni har bir chorak doirasida to‘liq muvozanatlashtirish hamda budjetlar ijrosini tekshirish samaradorligini oshirish uchun zarurdir. O‘zbekiston budjet qonunchiligiga muvofiq davlat budjetining ijrosi daromadlar va xarajatlar bo‘yicha belgilangan parametrlar doirasida amalga oshirilib, bunda joriy moliya yili uchun belgilangan taqchillik mo‘ljallangan miqdoridan oshib ketishiga yo‘l qo‘yilmasligi lozim. Shu boisdan Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi va joylardagi hokimiyat vakillik organlari davlat budjetining daromadlari yoki xarajatlarini qisqartirishga olib keladigan biron-bir harakatlarni (agar bunday harakatlar taqchillikning qonunchilikda belgilangan darajasi doirasidan oshishiga olib keladigan bo‘lsa) qabul qilish huquqiga ega emas. Shu bilan birga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va boshqa ma’muriy-hududiy tuzilmalar vakolatli organlari budjet tizimini operativ boshqarish maqsadida «Budjet tizimi to‘g‘risida»gi qonun (35-modda)da nazarda tutilgan shartlarga albatta rioya etgan holda, tegishli budjet 133 daromadlari va xarajatlarini qisqartirish bo‘yicha qarorlar qabul qilishi mumkin. O‘zbekiston Respublikasi davlat budjetini ijro etish jarayonida budjet daromadlari va xarajatlarining tasdiqlangan parametrlariga, «Budjet tizimi to‘g‘risida»gi qonun 34-moddasida belgilangan tartibda o‘zgartirishlar kiritilishi mumkin. Bunday o‘zgartirishlar kiritish O‘zbekiston Respubli- kasi qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qarorlari, O‘zbekis- ton Respublikasi Prezidenti farmonlari, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari va farmoyishlarining tegishli yil uchun O‘zbekiston Respublikasi davlat budjeti qabul qilinganidan keyin qabul qilinishi munosabati bilan hamda O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligida nazarda tutilgan hollarda amalga oshirilishi mumkin. Budjetning daromadga tegishli moddalarini ijro etish yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan tegishli soliqlar va soliq bo‘lmagan to‘lovlarning davlat budjetining u yoki bu darajadagi budjetlariga o‘tkazilishi bilan bog‘liq. Bunda yuridik shaxslar to‘lovlar summasini mustaqil ravishda hisoblab chiqib, ularni tegishli darajadagi budjet hisobiga o‘tkazadi. Jismoniy shaxslarning mablag‘lari ish beruvchilar tomonidan ish haqidan summalarni hisoblab, ushlab qolish, bevosita jismoniy shaxslarning o‘zlari tomonidan to‘lovlarning to‘lanishi orqali budjetga kelib tushadi. Davlat budjetining xarajatlar moddalari mablag‘larni oluvchilar tomonidan budjet mablag‘laridan foydalanish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Budjet mablag‘laridan foydalanish huquqi budjetdan ajratilgan mablag‘larni oluvchilarda ular qonunchilikda belgilangan tartibda tegishli moliya organlarining moliyalovchi bo‘limlari xarajatlar smetasi va shtatlar jadvallarida ro‘yxatga olingan vaqtda yuzaga keladi. Budjetlarda u yoki bu tadbirlarni moliyalashtirish uchun nazarda tutilgan mablag‘lar adabiyotlarda Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|