O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Davlat jamg‘armasi
tuzildi. Ish bilan ta’minlash jamg‘armasi budjetdan tashqari maqsadli davlat jamg‘armasi hisoblanadi, mahalliy va respublika darajalarida tashkil etiladi va uning mablag‘larini shakllantirish va ulardan foydalanishning maqsadli yo‘naltirilganligi saqlab qolingan holda davlat budjeti tarkibida jamlanadi hamda jamg‘armaning mustaqil balansida aks ettiriladi. Ish bilan ta’minlash jamg‘armasi mablag‘lari O‘zbekiston Respub- likasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, Qora- qalpog‘iston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish bosh boshqarmalarining budjetdan tashqari maqsadli maxsus hisob raqamlarida jamlanadi. Bunda korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning (keyingi o‘rinlarda ish beruvchilar deb yuritiladi) ajratmalari hisobiga tashkil topadigan Ish bilan ta’minlash jamg‘armasi mablag‘larining yetmish foizi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, viloyatlar va Toshkent shahar Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish bosh boshqarmalari ixtiyorida qoladi, keyinchalik tumanlar va shaharlar o‘rtasida taqsimlanadi, o‘ttiz foizi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, tegishli hududiy mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish boshqarmalarining to‘lov topshiriqnomalari bilan pul o‘tkazish yo‘li bilan respublika darajasida markazlashtiriladi. Ish bilan ta’minlash jamg‘armasining asosiy vazifalari quyidagicha: – ishsizlarni moddiy qo‘llab-quvvatlash yuzasidan davlat kafolatlarini amalga oshirish; – mehnat bo‘limlari ta’minotini moliyalashtirish; – tijorat banklarida kredit liniyalari ochish yo‘li bilan ish o‘rinlarini saqlab qolish va yangi ish o‘rinlari tashkil etish uchun kreditlar berish; – fuqarolarni ishga joylashtirish, mehnat, aholini ish bilan ta’minlash va ijtimoiy muhofaza qilish masalalari bo‘yicha normativ hujjatlarni ishlab chiqish, sosiologik kuzatuvlar o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlarni mablag‘ bilan ta’minlash. 147 Ish bilan ta’minlash jamg‘armasi mablag‘larini tashkil etish va undan foydalanish to‘g‘risidagi nizomga binoan mazkur jamg‘arma quyida- gilardan tashkil topadi: korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning mehnatga haq to‘lash jamg‘armalaridan ushbu xarajatlarning mahsulot tannarxi nisbatiga qarab O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan majburiy ajratiladigan mablag‘lar; respublika budjeti va mahalliy budjetlardan tegishli budjetlarni shakllantirish vaqtida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi hamda joylardagi davlat hokimiyati organlari tomonidan belgilanadigan miqdorlarda ajratiladigan mablag‘lardan dotatsiyalar; qonunchilikda nazarda tutilgan talablarni buzganlik uchun mahalliy mehnat organlari tomonidan qo‘llanadigan moliyaviy sanksiya- lar va hisoblab yozilgan penyalar summasi; shartnoma asosida yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan Ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi davlat jamg‘armasi mablag‘laridan qo‘shimcha va yangi ish o‘rinlarini tashkil etish uchun foydalanishdan tushgan daromadlar; yuridik va jismoniy shaxslar, shu jumladan chet el jismoniy va yuridik shaxslardan tushgan ixtiyoriy badallar. Quyidagilar «Ish bilan ta’minlash jamg‘armasi»ga ajratmalar to‘lashdan ozod etiladilar: nogironlar jamoat tashkilotlariga qarashli o‘quv-ishlab chiqarish va ishlab chiqarish korxonalari; protez-ortopediya buyumlari ishlab chiqarishga, nogironlarga protez qo‘yish bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatishga ixtisoslashtirilgan korxo- nalar; tarbiya va ta’lim muassasalari huzuridagi o‘quv-ishlab chiqarish ustaxonalari va o‘quv-ishlab chiqarish korxonalari; budjet ta’minotidagi teatr-tomosha tashkilotlari. Jamg‘arma mablag‘larini xarajat qilish yo‘nalishlari respublika, hududiy va boshqa aholini band qilish maxsus dasturlarida belgilanadi. Jamg‘arma mablag‘lari quyidagi tadbirlarni amalga oshirish uchun foydalanilishi mumkin: mehnat organlarida ishsizlik maqomi olgan va ish qidiruvchi sifatida ro‘yxatda turgan shaxslarni kasbga tayyorlash, ularning mala- kasini oshirish va qayta tayyorlash ishlarini mablag‘ bilan ta’minlash; 148 ishsizlik bo‘yicha nafaqalar, mehnat organlarining taklifiga binoan ishlash uchun boshqa joyga ixtiyoriy ravishda ko‘chib o‘tish uchun kompensasiyalar to‘lash va qonun hujjatlariga muvofiq ishsizlarga moddiy yordam berish; nogironlar va fuqarolarning ijtimoiy himoyaga muhtoj bo‘lgan boshqa toifalari mehnatidan foydalanish uchun ixtisoslashtirilgan ish o‘rinlari (ishlab chiqarishlar) tashkil etish tadbirlarini mablag‘ bilan qisman ta’minlash; mehnat organlari ta’minoti, barcha darajalardagi mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish organlarini (tuman va shahar ijtimoiy ta’minot bo‘limlaridan tashqari) joylashtirish uchun binolar qurish va ularni rekonstruksiya qilish, ularni moddiy-texnikaviy ta’minlash, kompyuterlar, nusxa ko‘chirish va boshqa zarur texnika bilan jihozlash; ish bilan band bo‘lmagan aholiga yordam ko‘rsatish, shu jumladan ishga joylashtirishga ko‘maklashish va maslahat xizmatlari ko‘rsatish bilan bog‘liq xarajatlarni mablag‘ bilan ta’minlash; ishchi kuchi eksport qilish masalalari bo‘yicha xalqaro loyiha va shartnomalarni amalga oshirish, O‘zbekiston Respublikasining chet ellarga ishga yuborilgan fuqarolarini ishga joylashtirishni tashkil etish, ularning ijtimoiy himoyasini ta’minlash bilan bog‘liq xarajatlarni mablag‘ bilan ta’minlash va boshq. Qonunchilikda nazarda tutilgan ayrim hollarda ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi davlat jamg‘armasi mablag‘lari boshqa maqsadlar uchun ham foydalanilishi mumkin. Masalan, O‘zbekiston Respublikasida haq to‘lanadigan jamoat ishlarini tashkil etish to‘g‘risida nizomda ushbu jamg‘arma mablag‘lari hisobidan haq to‘lanadigan jamoat ishlarini qisman moliyalashtirish uchun ayrim mintaqalar hududida shaxslarni ishga joylashtirish noqulay bo‘lgan vaziyatlarda korxonalarga dotatsiyalar ajratilishi mumkinligi belgilab qo‘yilgan. Bandlikka yordam ko‘rsatish davlat jamg‘armasidan tuman (shahar) mehnat birjalariga mablag‘lar ajratish shahar (tuman) bandlik dasturlariga muvofiq ravishda amalga oshiriladi. Ish beruvchilarning «Ish bilan ta’minlash jamg‘armasi»ga majburiy ajratmalari to‘liq va o‘z vaqtida tushishi ustidan nazorat O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, uning joylardagi organlari va soliq organlari tomonidan amalga oshiriladi. Ish bilan ta’minlash jamg‘armasi mablag‘laridan foydalanilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy 149 muhofaza qilish vazirligi, Moliya vazirligi tomonidan, zarur hollarda, auditorlar va auditorlik firmalarini jalb qilgan holda amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi ijtimoiy ta’minot tizimida davlat kafo- latlarini amalga oshirishga yo‘naltiriladigan maqsadli moliyaviy resurslarni jamlaydi. Jamg‘armaning daromadlari va xarajatlari mablag‘- larni shakllantirish va sarflashning maqsadli yo‘naltirilganligi saqlab qolingan holda O‘zbekiston Respublikasining yig‘ma budjeti tarkibiga kiritiladi va jamg‘arma balansida aks ettiriladi. Pensiya jamg‘armasi huquqiy maqomining asoslari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasini boshqarishni yanada takomillashtirish to‘g‘risida»gi 2004- yil 21-oktabr qarori bilan belgilangan. Ushbu normativ akt orqali Pensiya jamg‘armasining asosiy vazifalari, uni shakllantirish manbalari, O‘zbe- kiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Pensiya jamg‘armasi to‘g‘risidagi nizom tasdiqlangan. Majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlardan tushgan mab- lag‘larni jamlash yo‘li bilan ijtimoiy ta’minot tizimida davlat kafolatlarini amalga oshirish, shuningdek mablag‘larning pensiyalar, nafaqalar va kompensasiyalarni to‘lashga maqsadli va samarali sarflanishi ustidan nazo- ratni kuchaytirish Pensiya jamg‘armasi faoliyatining maqsadi hisoblanadi. Ushbu jamg‘armaning asosiy vazifalari quyidagicha: fuqarolarning ijtimoiy ta’minotga va ijtimoiy sug‘urtaga bo‘lgan davlat tomonidan kafolatlangan huquqlarini amalga oshirish; respublikada pensiya ta’minotini yanada takomillashtirish; majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarni jamg‘armaning budjetdan tashqari maxsus hisob raqamida markazlashtirilgan tartibda jamlash; pensiyalar, nafaqalar va kompensasiyalarni to‘lashga xarajatlarni moliyalashtirish; jamg‘arma mablag‘larining maqsadli va samarali sarflanishi ustidan nazoratni ta’minlash; jamg‘arma mablag‘larini ko‘paytirishni tashkil etish; davlat ijtimoiy sug‘urtasi sohasida xalqaro aloqalarni amalga oshirish, chet el tajribasini o‘rganish va undan foydalanish. Pensiya jamg‘arma daromadlari quyidagi manbalar hisobiga shakl- lantiriladi: a) majburiy ajratmalar va badallar: mulkchilik shakllaridan qat’i nazar, yuridik shaxslarning mehnatga haq to‘lash fondidan yagona ijtimoiy to‘lov tushumlarining belgilangan miqdori; 150 alohida yuridik shaxslarning ijtimoiy sug‘urta badallari; yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ul- lanuvchi jismoniy shaxslarning ijtimoiy sug‘urta badallari; fuqarolarning ish haqidan sug‘urta badallari; qo‘shilgan qiymat solig‘i va aksiz solig‘i chiqarib tashlangan holda korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning tovarlar sotish (ishlar, xizmatlar ko‘rsatish) hajmidan ajratmalari, shuningdek kommunal xo‘jalik tizimi korxonalari uchun faoliyat xususiyatiga ko‘ra issiqlik energiyasi, suv va tabiiy gazning xarid qiymati hajmlari chiqarib tashlangan holda. Bunda uzoq muddatli aktivlar va o‘zi foydalanadigan boshqa mol-mulkni sotish majburiy mablag‘ ajratish obyektiga kiritilmaydi. b) boshqa to‘lovlar: «Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida»gi O‘zbe- kiston Respublikasi qonunining 15-moddasiga muvofiq tayinlangan mehnatda mayib bo‘lganlik yoki kasb kasalligi oqibatida nogiron bo‘lganlarga pensiya to‘lash xarajatlarini qoplash uchun regressiv talablar (da’volar) bo‘yicha ish beruvchilar va fuqarolardan undiriladigan mablag‘lar; ushbu qonun 14-moddasiga muvofiq muddatidan oldin tayinlan- gan pensiyalarni to‘lash xarajatlarini qoplash uchun o‘tkaziladigan O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligining Ish bilan ta’minlashga ko‘maklashish jamg‘armasi mablag‘lari; qonunning 12-moddasiga muvofiq tayinlangan imtiyozli pen- siyalarni to‘lash xarajatlarini qoplash uchun o‘tkaziladigan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar mablag‘lari; dehqon xo‘jaliklari a’zolarining ixtiyoriy ravishda to‘lanadigan sug‘urta badallari; hisoblangan jarimalar summalarining bir qismi, qonun hujjatlariga muvofiq soliq organlarini rivojlantirish jamg‘armasiga undiriladigan summalardan tashqari, majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlar o‘z vaqtida to‘lanmaganligi uchun penyalar; korxona tugatilganda, qishloq xo‘jaligi kooperativi (shirkat xo‘jaligi), fermer va dehqon xo‘jaligi qayta tashkil etilganda yoki tugatilganda, mehnat vazifalarini bajarish bilan bog‘liq holda mayib bo‘lgan, kasb kasalligiga uchragan yoki sog‘lig‘iga boshqacha shikast yetkazilgan xodimga zararni qoplash uchun to‘lanadigan summalar; 151 qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar, shu jumladan ixtiyoriy badallar mablag‘lari, xorijiy investitsiyalar va kreditlar. Majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarni o‘tkazish jamg‘armaning banklarda budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi daromadlarining belgilangan tasniflariga muvofiq tushumlarning har bir turi bo‘yicha ochilgan tegishli tranzit hisob raqamlariga o‘tkaziladi. Yagona ijtimoiy to‘lov yuridik shaxslar tomonidan tegishli tuman (shahar) soliq organlari uchun xizmat ko‘rsatuvchi banklarda ochilgan tranzit hisob raqamlariga hisoblangan summaning to‘liq miqdorida o‘tkaziladi. Tushgan mablag‘lar har kuni xizmat ko‘rsatuvchi banklar tomonidan belgilangan normativlar bo‘yicha taqsimlanadi va tegishli ravishda Jamg‘arma, Ish bilan ta’minlashga ko‘maklashish jamg‘armasi, O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federasiyasi Kengashi hisob raqamlariga yoziladi. Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan to‘lanadigan boshqa majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlar ularga xizmat ko‘rsa- tadigan tijorat banklari orqali tuman (shahar) soliq organlariga xizmat ko‘rsatadigan banklarda ochilgan jamg‘armaning tranzit hisob raqamlariga belgilangan tartibda o‘tkaziladi. Tuman (shahar) soliq organlari uchun ochilgan tranzit hisob raqamlariga tushgan mablag‘lar har kuni, ish kuni oxirida tijorat banklari tomonidan Markaziy bankning Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar bosh boshqarmalarida ochilgan jamg‘armaning tranzit hisob raqamiga o‘tkaziladi. Markaziy bankning Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar bosh boshqarmalaridagi jamg‘armaning tranzit hisob raqamlariga tushgan mablag‘lar shu kunning o‘zida ushbu banklar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasining O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankida ochilgan yagona yig‘ma hisob raqamiga avtomatik rejimda o‘tkaziladi. Jamg‘arma mablag‘lari: a) ishlamaydigan fuqarolarga: ijtimoiy ta’minot bo‘limlari tomonidan tayinlanadigan pensiyalar; bolalikdan nogironlarga, davlat pensiya ta’minoti olish huquqiga ega bo‘lmagan keksa va mehnatga layoqatsiz 152 fuqarolarga nafaqalar; qonun hujjatlariga muvofiq jamg‘arma mablag‘laridan moliyalashtiriladigan boshqa kompensasiya to‘lovlari to‘lash uchun; b) ishlaydigan fuqarolarga: ijtimoiy ta’minot bo‘limlari tomonidan tayinlanadigan pensiyalar; vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqalari; homiladorlik va tug‘ish nafaqalari; bola tug‘ilganda beriladigan nafaqalar; dafn marosimi nafaqalari; 16 yoshgacha bo‘lgan nogiron bolaning ota- onalaridan biriga (vasiyga, homiyga) bir oyda bir qo‘shimcha dam olish kuni uchun to‘lovlar; qonun hujjatlariga muvofiq jamg‘arma mablag‘laridan moliyalashtiriladigan boshqa kompensasiya to‘lovlari uchun sarflanadi. Ishlamaydigan va ishlaydigan fuqarolarga pensiyalar, nafaqalar va kompensasiya to‘lovlarini moliyalashtirish uchun O‘zbekiston Respub- likasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi va uning joylardagi organlari tomonidan alohida hisob raqamlari ochiladi. Pensiya jamg‘armasiga majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarning hisoblanishi va o‘z vaqtida to‘lanishi uchun javobgarlik yuridik shaxslarga yuklanadi, ular: Pensiya jamg‘armasi to‘g‘risidagi nizomda belgilangan tartibda majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarning to‘g‘ri hisoblanishi va o‘z vaqtida to‘lanishini ta’minlashga; ish joyi bo‘yicha to‘lanadigan Pensiya jamg‘armasi mablag‘lari sarfi uchun javob berishga; qonun hujjatlarida belgilangan tartibda davlat soliq xizmati organlari xodimlarini Pensiya jamg‘armasiga to‘lovlar va majburiy ajratmalar hisoblanishi va to‘lanishining to‘g‘riligini tekshirish uchun qo‘yishga, ularning talabiga ko‘ra ushbu to‘lovlar va majburiy ajratmalarning hisoblanishi va to‘lanishi bilan bog‘liq zarur hujjatlar va ma’lumotlarni taqdim etishga majburdirlar. Pensiyalar, nafaqalar va kompensasiyalarni to‘laydigan korxonalar, tashkilotlar va muassasalar Pensiya jamg‘armasi mablag‘larining o‘z vaqtida va maqsadli to‘lanishi uchun javob beradilar. Ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha badallarni mustaqil to‘laydigan yuridik va jismoniy shaxslar Pensiya jamg‘armasiga majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarning to‘g‘ri hisoblanishi va o‘z vaqtida to‘lanishi uchun javob beradilar. 153 Pensiyalar, nafaqalar va kompensasiyalarni to‘lashda Pensiya jamg‘armasi mablag‘larining to‘g‘ri hisoblanishi, to‘lanishi va foydala- nilishini nazorat qilish yuridik shaxslarning rahbarlari va bosh buxgalterlari tomonidan amalga oshiriladi. Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan amalga oshiriladigan majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarning to‘g‘ri hisob-kitob qilinishi, to‘liqligi va o‘z vaqtida to‘lanishini nazorat qilish davlat soliq xizmati organlari tomonidan amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi va uning hududiy organlari quyidagilarni amalga oshiradi: jamg‘armaga majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarni to‘lovchilar bo‘yicha hisobga olib borish; yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan «Pensiya jamg‘armasi»ga majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarning to‘g‘ri hisobla- nishini, shuningdek «Pensiya jamg‘armasi» bilan o‘zaro hisob- kitoblarning holatini tekshirish; majburiy ajratmalar, badallar va boshqa to‘lovlarni hisoblash tartibini va to‘lash muddatlarini buzganlik uchun yuridik va jismoniy shaxlarga nisbatan qonun hujjatlariga muvofiq moliyaviy va ma’muriy javobgarlik choralarini qo‘llash; badallarni har bir shaxs bo‘yicha hisobga olish hamda mehnat daftarchalari yuritish uchun har chorakda tegishli ijtimoiy ta’minot bo‘limlariga yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslar hamda dehqon xo‘jaliklari a’zolari tomonidan to‘langan badallar miqdorlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni taqdim etish. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|