Mashg‘ulot yuklamasining hajmi va shiddati Hajm - yuklama ta’sirining davomiyligi va ayrim yoki ko‘pgina mashq, mashg‘ulot, davr, bosqich, davra kabilar vaqtida bajarilgan ishlarning umumiy miqdori.
Shiddati - mashqning har bir holatiga (tezlik, takrorlash miq-dori va h.k.) yuk ta’sirining kuchlanishi va kuchining katta-ligi.
Yuklama sportchi tanasiga ta’sir etishi faqat tashqi omillarga (hajmi va jadallik) tanadagi vegetativ (hayotiylikni ta’minlovchi tizim) siljishlargagina emas, balki bajarilayotgan mashqlarning ruhiy (xususan sezgi) tarangligi va muqobillashti-ruvchi murakkabligiga ham bog‘liqdir.
Amaliyotda yukning murakkabligini baholovchi bir necha usullardan foydalaniladi.
Sport gimnastikasi - akrobatika va snaryaddagi elementlar muqobillashtiruvchi murakkabligiga ko‘ra (“A”,“B”,“S”,“D”) guruh-larga bo‘linadi.
Kurash - usullari ularni o‘tkazish murakkabligiga ko‘ra turli miqdor ballari bilan baholanadi.
Yuklamalar orasidagi dam olishning ahamiyati. Ma’lumki, mashqjarayoni dam olishnio‘z ichiga oladi. Dam olisho‘zqonuniyatlarigako‘raamalgaoshirilsaginamashqningtashkiliytarkibiyqismibo‘libqoladi. O‘taqisqayokiuzoqmuddatli dam olish mashq tarkibiga putur etkazadi, uning asosiy tarkibidan ortiqcha mashq qilganlik yoki etarli mashq qilmaslik sababiga aylanib qoladi. Mana shundan sport mashqidagi dam olishini tartiblash (yuk va dam olishni nihoyatda muvofiq-lashtirish) muammosi yuzaga keladi.
Mashq jarayonidagi dam olish quyidagi ikki asosiy vazifani bajaradi:
1-mashq yuklaridan keyin ish qobiliyatini ta’minlashga yordam beradi.
2-yuklama samarasini yaxshilash (eng ma’qul varianti) vositalaridan biri bo‘lib xizmat qiladi.
Mashqlar orasidagi dam olish vaqtini kamaytirib yoki ko‘paytirib yuk umumiy (kumulyativ) samarasini ko‘paytirish yoki kamaytirish mumkin.
Dam olishning tiklanish fazasi oralig‘i mashg‘ulotlar orasidagi dam olish har doim ertaroq tugashi lozim, ya’ni superkompensatsiya fazasidan keyin boshlanadigan qayta (reduksiya) fazasi boshlanmay turib.
Tiklanish jarayonlarining davomiyligi ko‘pincha mashg‘ulotlar yo‘nalishiga bog‘liq bo‘ladi.
