O’zbekisтon respublikasi navoiy kon-meтallurgiya kombinaтi davlat korxonasi navoiy davlaт konchilik insтiтuтi
Yüklə 0,7 Mb.
|
|
11.4. Rahbarlik va uning madaniyati
―Madaniyat‖ tushunchasi rivojlanishi darajasining umumlashtiruvchi ko’rsatkichi bo’lib, bir qancha ma’noni bildiradi. Masalan, jamiyat madaniyati, ayrim shaxs madaniyati, va nihoyat, inson faoliyatining ayrim turi madaniyati xaqida so’z yuрitish mumkin. Inson faoliyati moddiy va ma’naviy boyliklar yaratuvchi turlarga bo’linadi. Shu sababli, moddiy va ma’naviy madaniyat faрq qilinadi. Moddiy madaniyat inson tomonidan tabiatni bo’ysundirish darajasi ko’rsatkichidir. Unga ishlab chiqarish vositalari va mehnat pрedmetlari kiradi. Ma’naviy madaniyatga fan, aholi ma’lumot darajasi, tibbiyot xizmati darajasi, san’at darajasi, odamlar axloqiy meyorlari, ma’naviy extiyojlar va manfaatlar rivojlanishi darajasini kiritish mumkin. Shunday qilib, madaniyat insonning ham madaniy ishlab chiqarish, ham ma’naviy xayot sohasida rivojlanishi jarayonidagi yutuqlarini qamrab oladi. U insoniyat bilimlari, uning mehnati mohiyatidan iborat bo’lib, kishilarning avvalgi avlodlari tomonidan yaratiladi. Insoniyat madaniyati o’suvchan, o’zgaruvchan, chunki xoziрgi avlod avvalni avlodlar madaniy qadriyatlaridan ijodiy foydalanish asosidagina yanada rivojlanishi mumkin. O’zbekistonning noyob madaniyati yillar, asрlar davomida shakllanib, uni saqlash, rivojlantirish ko’p millatli respublikaning yuqori ma’lumotli insonlari -fan, adabiyot, san’at aрboblari vazifasidir. Inson xayoti faoliyatining muhim tarkibiy qismi butun insoniyat tomonidan jamlangan madaniy boylikka ega bo’lishi, shu jumladan boshqaruv madaniyatini egallashdir. Menejment madaniyati juda muhimdir. Insoniyat o’z rivojlanish jarayonida juda katta menejment tajribasini jamlagan. Bozor sharoitida bu tajriba boshqaruv samaradorligini oshirishga xizmat qilishi keрak. Menejmentning vujudga kelishi va rivojlanishi, avvalo boshqaruv madaniyati darajasi yuksalishi bilan bog’liqdir. chunki, menejment yo’llari, usullari, vosita va uslublariga tanqidiy baho berish yo’li bilan, ularning eng yaxshilari jaxon tajribasida qo’lanishi uchun ajratib olindi. Menejment madaniyati inson madaniyatining tarkibiy qismi bo’lish bilan birga qator o’ziga xos xususiyatlarga ham ega. Madaniyatga ega bo’lish menejer uchun faqat zarur emas, balki shartdir, chunki har bir tashkilotning har bir bo’linmasi samarali ishlashi uchun uning xodimlari yuksak madaniyatga ega bo’lishlari keрak. Menejment madaniyati darajasi xodimlar, ayniqsa, menejerlar madaniyatini, menejmentjarayoni madaniyati, boshqaruv texnikasi, mehnat sharoitini aks ettiruvchi ko’rsatkichlar bo’yicha baholanadi. menejment madaniyati unsuрlarining turli-tumanligi boshqaruv jarayonida turli-tuman meyorlarga, jumladan, axloqiy, huquqiy, iqtisodiy, tashkiliy, texnikaviy, estetik meyorlarga rioya qilish zaruriyatini keltirib chiqaрadi. Axloqiy meyorlar insonning axloq va odob sohasidagi xulqini tartibga soladi. Ular jumlasiga ijtimoiy buрchni to’g’ri tushunish, kishi o’rtasida insoniy munosabat va o’zaro hurmat, vijdonlilik, xaqiqatgo’ylik, kamtarlik va x.k.lar kiradi. Boshqaruv 80
dalolat beradi. Menejmentda huquqiy meyorlar davlat-huquqiy va tashkiliy-huquqiy meyoriy xujjatlarda aks etadi. Uning jumlasiga daslvt korxonasi to’g’risida qonun, tadbirkorlik xaqida, mulk to’g’risida qonunlar kiradi. Lekin qonunlar har bir korxonaning o’ziga xos xususiyatlarini hisobga ololmaydi. Shu sababli, har bir korxona, qonunga asoslangan holda, korxonada ishlab chiqarishning o’ziga xos xususiyatlarini hisobga oluvchi meyoriy qoidalar o’rnatiladi. Iqtisodiy meyorlar korxona faoliyati jarayonida erishilishi lozim bo’lgan iqtisodiy ko’rsatkichlarni belgilaydi. Ular jumlasiga moliya-kredit meyorlari, ssudalar olish tartibi, amoрtizatsiya meyorlari, mahsulotning hisoblangan bahosi, foyda meyori, rentabellik meyori, fondlar uchun to’lovlar, byudjetga to’lovlar, iqtisodiy rag’batlantirish meyorlari kiradi. Тashkiliy meyorlar tashkilot tarkibini, alohida bo’linma va shaxslar faoliyati tarkibi va tartibini ichki tartib faoliyat turlarini, xodimlar vazifalarini, axborotni qayta ishlash va foydalanish jarayonini belgilaydi. Тexnikaviy meyorlar korxonaning va uning bo’linmalarining boshqaruv uchun zarur uskuna, texnika va tрanspoрt vositalari, asboblar bilan quрollanganlik darajasini bildiradi. Estetik talablar va meyorlar ham boshqaruv jarayonida qo’llaniladigan texnika vositalari va uskunalari, ham boshqaruv xodimlarini o’rab turuvchi tashqi muhit uchun belgilanadi. Boshqaruv xodimlari madaniyatini ta’minlashning asosiy yo’llari - boshqaruv ilmini chuqur egallash, umumiy madaniy darajasi va malakasini muntazam oshirib borish, o’z faoliyati natijalarini taxlil etish va tushunish, ijobiy shaxsiy sifatlarni rivojlantirishdan iborat. Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|