O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona davlat universiteti sirtqi bo‘lim

II. Mezopotamya Sivilizatsiyasi 
 

---

Mezopotamyada sivilizatsiya rivojlanishi
 
Mezopotamyoda sivilizatsiya rivojlanishi insan tarixidagi eng qadimgi va 
muhim sivilizatsiyalardan biri hisoblanadi. Mezopotamya, bugungi O'rta 
Sharqning bir qismiga to'g'ri keladigan joyda joylashgan bo'lib, u bugungi Iroq 
yevropasi bo'ylab o'tadi. Bu joyda bir necha muhim sivilizatsiyalar o'z 
rivojlanishlarini o'tkazgan. 
Mezopotamyoda sivilizatsiya rivojlanishi M.Ö. 4-ming yilliklardagi Sumerlar 
bilan boshlangan. Sumerlar, qishloq xo'jaligi va suv resurslaridan foydalanib, 
joylashgan hududda shaharlar va mamlakatlarni yaratishdi. Ular qadimiy 
Mezopotamya shahar-devletlarini qurishda rivojlangan ilk medeniyatlar 
hisoblanadi. 
Sumerlar o'rtasida Uruk, Ur, Lagash, Nippur, Eridu kabi shaharlar o'zaro 
mustahkamlanish va iqtisodiy rivojlanish bilan ajralib turardi. Ular tarqalib, 
qishloq xo'jaligi, arxitektura, yazuv, tijorat, iqtisodiy tashkilot, diniy va siyosiy 
tizimlar, qonun va hukmronlikni rivojlantirishda muhim yutuqlarga erishdilar. 
Keyinchalik, Akkad, Asur, Babillar, Elamlar va diger sivilizatsiyalar ham 
Mezopotamyoda rivojlandi. Bu sivilizatsiyalar arasida akkadiylar, hammurabiy 
davridagi Babillar, Ashur va Asur sivilizatsiyalari kabi muhim davrlar 
ko'rsatishlari bilan ajralib turardi. 
Mezopotamya sivilizatsiyasi, arxitektura, qal'alar, zigguratlar, kanallar, 
duvarlar, qishloq xo'jaligi usullari, yazuvlar, qonunlar va hukmronlik, 
matematika va astronomiya, diniy tushunchalar va ritualar, san'at va 
adabiyotdagi yutuqlar kabi bir qator sohalarda rivojlandi. Bu sivilizatsiyalar, 
tarixiy, iqtisodiy, siyosiy, madaniy va diniy o'zgarishlarni ifodalashda katta 
ahamiyatga ega bo'ldi. 
Mezopotamya sivilizatsiyasi o'rganish, inson madaniyatining tarixiy yurtlari va 
uning rivojlanish jarayonlari haqida ko'proq bilim va tushunchalarni olishga 
imkon beradi. Ular, qadimgi dunyoning asosiy medeniyatlari hisoblanadi va 
inson tarixidagi muhim olaylar va rivojlanishlar haqida yoritishlar beradi.