O'zbekiston respublikasi oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti

Ko'mir. Kelib chiqishi bo'yicha daraxtsimon o'simliklar qoldiqlaridan hosil bo'lgan gumusli ko'mir, daraxtsimon o'simliklarning urugiari, kutikulalari, probkasi, qobig'i va boshqa smolali qismlaridan iborat lipitobiolitlar va suvo‘ tlari dan kelib chiqqan sopropelitli turlarga bo‘linadi. Gumusli ko‘mirlar juda keng tarqalgan. Ular qo‘ng‘ir, to‘q kulrang yoki qora, xira yoki yaltiroq boiadi. Solishtirma og‘irligi 1,1-1,7, qattiqligi Moos shkalasi bo‘yicha 1-3. Gumusli ko‘mirlaming bir qancha xillari mavjud. Ular fyuzen, vitren, klaren va dyurenlardir. Fyuzen - shoyisimon yaltiroq tolali, xira, mo'rt va yumshoq (qoiga yopishadi) boiib, katakli tuzilishga ega. Agar katak devorlari shishgan va teshikchalari kichik yoki umuman bo‘lmasa, ksilofyuzen deyiladi. Vitren - shisha yaltiroqligiga va chig'anoqsimon sinishga ega, qattiq va mo‘rt ko'mir bo‘lib, strukturasiz yoki katak izlari saqlangan gellashgan moddadan iborat.

Vitren - shisha yaltiroqligiga va chig'anoqsimon sinishga ega, qattiq va mo‘rt ko'mir bo‘lib, strukturasiz yoki katak izlari saqlangan gellashgan moddadan iborat. Klaren - o'simlik urugiari, kutikulalari, smola tanalari, turlicha o‘zgargan hujayra qoldiqlari mavjud boigan gellashgan massadan iborat yaltiroq ko'mir turidir. Dyuren - xira, zich, klaren va vitrendan farqli o'laroq, yopishqoq ko'mir turi bo'lib, kulrangga tuslidir. Ko'pchilik gumusli ko'mirlar asosan klaren, dyuren va ularning oraliq turlaridan iborat. Vitren va fyuzen odatda kam miqdorda uchraydi. Ко‘miming turli xillari almashinib yotishi tufayli ular yo‘l-yo‘l teksturaga ega boiadi. Ba’zan birjinsli massiv ko'mirlar ham uchraydi. Ko‘mirdagi asosiy qo‘shimcha boiakli qum-gilli material bo'lib, ulaming miqdori 50% gacha boradi. Bulardan tashqari, temir sulfidlari, karbonatlari va boshqa bir qancha minerallar uchraydi.

Vitren - shisha yaltiroqligiga va chig'anoqsimon sinishga ega, qattiq va mo‘rt ko'mir bo‘lib, strukturasiz yoki katak izlari saqlangan gellashgan moddadan iborat. Klaren - o'simlik urugiari, kutikulalari, smola tanalari, turlicha o‘zgargan hujayra qoldiqlari mavjud boigan gellashgan massadan iborat yaltiroq ko'mir turidir. Dyuren - xira, zich, klaren va vitrendan farqli o'laroq, yopishqoq ko'mir turi bo'lib, kulrangga tuslidir. Ko'pchilik gumusli ko'mirlar asosan klaren, dyuren va ularning oraliq turlaridan iborat. Vitren va fyuzen odatda kam miqdorda uchraydi. Ко‘miming turli xillari almashinib yotishi tufayli ular yo‘l-yo‘l teksturaga ega boiadi. Ba’zan birjinsli massiv ko'mirlar ham uchraydi. Ko‘mirdagi asosiy qo‘shimcha boiakli qum-gilli material bo'lib, ulaming miqdori 50% gacha boradi. Bulardan tashqari, temir sulfidlari, karbonatlari va boshqa bir qancha minerallar uchraydi.