О‘zbekiston respublikasi oliy

12-chizma. O’z-o’zini mukammallashtirishni motivlashtirish modeli

Bu model Maslou va Xetsberg yondoshuvlariga asoslangan bo’lib, uzoq muddatli motivatsiyani ta'minlovchi omillar sifatida nafaqat ichki omillar, shuningdek tashqi omillar ham muhim deb qaraladi.

Motivlashtirish strategiyasini tanlashda uchta yondoshuv mavjud:
1. Rag’batlantirish va jazo strategiyasi, ya'ni, kishilar mukofot olish uchun ishlaydilar:
- kim ko’p va yaxshi ishlasa, unga yaxshi haq to’lanadi;
- kim undan ko’p ishlasa shunchalik ko’p haq to’lanadi;
- kim sifatsiz ishlasa, u jazolanadi.
2. Ish orqali motivlashtirish: xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro etish sifati yuqori bo’ladi.
3. Menejerlar bilan doimiy aloqada bo’lish strategiyasi: bo’ysinuvchilar bilan birga maqsadni aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish, hattoki u to’g’ri yoki noto’g’ri, yohud yanglishgan hollarda ham. Bu motivlashtirish modeli rahbar bilan xodim o’rtasidagi munosabatni tahlil qilish va unga ustuvorlik berishga asoslanadi.
Motivlashtirishning quyidagi usullari qo’llaniladi:
- pulni rag’batlantirish va mukofotlash sifatida ishlatish;
- jazolash;
- raqobatni kuchaytirish;
- ish orqali motivlashtirish;
-yutuqni tan olish va taqdirlash;
- xodimlarni o’qitish va yuksaltirish;
- salbiy ta'sirni cheklash va me'yorlash;
- guruh mehnatini mukofotlash va rag’batlantirish;
- xodimlarni boshqarish ishlariga jalb etish va hk.


10.3. Motivlashtirish nazariyalari
A merikalik ruhshunos Abraxam Maslou XX asrning 40-yillarida o’zining ehtiyojlari ustunligi nazariyasini yaratib, kishilar o’z motivlari jarayonida ehtiyoj va qiziqishning 5 turiga tayanadilar dedi. Uning ehtiyojlar ierarxiyasi quyidagi ko’rinishga ega (13-chizma):

	O’zligini isbotlash
	Hurmatga ehtiyoj
	E'tiqod va kishilar bilan aloqadorlikka ehtiyoj	Ikkilamchi ehtiyojlar
	Xavfsizlikka bo’lgan ehtiyoj
	Fiziologik ehtiyojlar	Birlamchi ehtiyojlar