214
Gidro elektr stanstiyaning bevosita binosi (mashina zali) da (MZ)
barcha energetik jihozlar joylashtirilgan bo’ladi. Bajarayotgan
vazifasi, GES quvvatiga ko’ra, MZ o’zlarining bo’linmalariga ega.
MZ da suv oqimi energiyasini elektr energiyasiga aylantirib beruvchi
gidroagregat joylashtirilgan. Bundan tashqari GES ishlashini
boshqarish va nazorat qilish, transformator stanstiyasi, taqsimlash
uskunalari va ko’pgina qo’shimcha qurilmalar ham mavjud.
Shunday qilib, gidro elektr stanstiyada suvning pastga
tushayotgandagi kinetik energiyasidan elektr energiya ishlab chiqarish
uchun foydalaniladi. Turbina va generator suvning energiyasini
mexanik energiyaga, undan so’ng - elektr energiyasiga o’zgartiradilar.
Turbina va generator to’g’onli GES larda yoki to’g’onning ichida,
yoki uning yonida o’rnatiladi. Aksariyat to’g’onsiz mini- va mikro-
GES larda bosim ostidagi suvni turbinaga etkazib berish uchun
quvurlardan foydalaniladi (9.3-rasm).
GES larning quvvati, birinchi galda, ikki o’zgaruvchi
funkstiyalaridan aniqlanadi:
- vaqt birligi (sekund) da necha kub metr (m
3
/s) sarf etilayotgan
suv miqdori;
- harakatdagi suv sathi balandliklarining boshlang’ich va keyingi
tushish nuqtalari orasidagi farqi bilan aniqlanadigan gidrostatik bosim.
Stanstiyani loyihalash ishlari shu o’zgaruvchilardan biri yoki ikkalasi
asosida
amalga
oshirilishi
mumkin.
Elektr
energiya
ishlab
chiqarish jarayoni bo’yicha
gidroenergetika - yuqori foydali
ish koeffistienti (f.i.k.) ga ega
bo’lgan
texnologiyadir,
ko’pincha
issiqlik
elektr
stanstiyalariga
nisbatan
ikki
martadan ko’proq f.i.k. ga ega
[4]. Buning sababi shundaki,
yuqoridan
pastga
vertikal
tushuvchi suv hajmi, o’zida katta
kinetik energiya zaryadi
ni olib
keladi. Uni elektr energiya ishlab
chiqarish uchun zarur bo’lgan
Dostları ilə paylaş: