O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi gulistоn dаvlаt universiteti O’. T. Toshbekov

Anionlarning singdirilishi. Tuproq kationlardan tashqari, bazi anionlarni xam singdira oladi. Singdirishning bunday tipi fizik-kimyoviy singdirish turiga kiradi.
Bundan tashqari, anionlar kimyoviy yo’l bilan ham singishi mumkin. Anionlar singdirilish darajasiga ko’ra uch guruhga bo’linadi:
Yaxshi singuvchi anionlar: HPO₄^2-, PO₄^3-, OH^-; kuchsiz singuvchi anionlar:CО₃^2- HCО₃^-.
Odatdagi sharoitda tuproqqa sing’maydigan anionlar: Si, NO₂^-, NO₃^-.
Suvdagi anionlar miqdori tuproq reaksiyasiga qarab o’zgaradi. pH miqdori oshgan sari suvda HCО₃^-, CО₃^2-, HPO₄^2-, PO₄^3- miqdori ortadi, aksincha H₂PO₄^- miqdori kamayadi.
Tuproqning fosforni singdirishi eng yaxshi o’rganilgan. Fosfor bazoidlar yordamida HCО₃^- va CО₃^2- ionlarining kislotali tuproq sharoitida H₂PO₄^- va HPO₄^2- ionlariga almashinuvi sоdir bo’ladi. Bu ionlar qizil tuproq va podzallashgan tuproqlarda eng kuchli ravishda singadi. Fosfat kislota kislotali muxitda tuproqda o’rnashib qoladi va birikmaga kirmay qolgan temir gidrat oksidi hamda alyuminiy gidrat oksidi bilan reaksiyaga kirishib, erimaydigan birikma hosil qiladi.
NAZORAT TOPSHIRIQLARI
9.4.1. Kationlar valenligi ko’paygan sari tuproqning .............. ortib boradi.
9.4.2. Tuproqning vodorodni singdirish darajasi CО₃^2- va Na⁺ ga nisbatan qanday?
9.4.3. Singdirilgan asоslarning tarkibi tuproqning ............. belgilaydi.
9.4.4. Asоslar bilan to`yingan tuproqlarning singdiruvchi kompleksida qaysi ionlar ko’proq?
9.4.5. Tuproq singdiruvchi kompleksida Na⁺ ko’p bo’lsa uning .................... keskin ortadi.