Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Ferster
Qoida boʻyicha agar men oʻqitsam, men koʻp vaqt davomida oʻquvchimni maqtay olaman, misol uchun, lekin shunday vaziyat boʻladiki, men bu ishni amalga oshirolmay qolaman, chunki men boshqa sinfda band boʻlaman. Talabalarning motivatsiyasi va xulq-atvorining noadekvat shakllarini minimallashtirish boʻyichai sh olib borayotgan oʻqituvchilar uchun bu yaxshi ham, yomon ham yangilik hisoblanmaydi. Yaxshi yangilik shuni oʻz ichiga oladiki, unda mening “konstruktiv” xulq-atvori maqtov ostiga olingan talabalarimni foydasi uzoq muddatli boʻladi, chunki agar men ularni har gal qoʻllab-quvvatlabturmasam, ular xulq-atvorining konstruktiv modellari soʻnib boradi. Yomon yangilik shundan iboratki, talabalar negativ xulq-atvorini soʻndirish uchun koʻp vaqt talab etilishi mumkin, shu bilan birga, ular ham qisman mustahkamlash yordamida ishlab chiqarilgan boʻlishi mumkin. Sinfda masxaraboz boʻlgan talaba, masalan, har doim emas, balki ma’lum vaqt ichidagina sinfdoshlari tomonidan kulgi bilan “qoʻllab-quvvatlanib” turishi mumkin. Nomunosib xulq-atvor ma’lum boʻlgach,xatto agar hamma - oʻqituvchi 104 va sinfdoshlar uni rad etishga birgalikda xarakat qilishsa ham, u soʻndirilishi uchun bir qancha vaqt talab etiladi. Nixoyat, xulq-atvor psixologlari kinoya (replika) orqali ta’sir etishni oʻrganishdi. Javobli asoslashda, qoʻzgʻatuvchi stimul javobli xulq-atvordan bevosita oldin xosil boʻladi, va xulq-atvorni mustahkamlashga olib keladi. Uning harakatlari operant harakatlari kabi shartlanmagan hatti harakatlar asosida tabaqalanishi mumkin.Dastlabki mustahkamlash eksperimentlarida, Skinnerning tajribadagi kalamushlari qafasda elektr chirogʻi mavjud yoki mavjud emasligidan qat’iy nazar oʻz ehtiyojlarini replika yordamida bildirishadi. Kuchayish jarayoni richakni bosish va chiroq yonishi bilan bogʻliqdir. Sinflarda, qoʻzgʻatuvchilar ba’zan oʻqituvchi tomonidan yoki sinfda belgilangan tartib orqali taqdim etiladi. Talabani gapirishga chaqirish, masalan, kinoya orqali amalga oshirilishi mumkin, agar talaba shu paytda nimadir qilayotgan boʻlsa, unda ragʻbat yoki tan olish (priznanie) bu holatni yanada kuchaytirishi mumkin. Agar talaba ragʻbatlantirilmasa va u javob bermasa kinoya amalga oshmaydi. Har kungi darsda, nobexivioristlar fikricha imo ishora talabaga qachon buni gapirish ma’qul va qachon mumkin emasligini oʻrganishga ruxsat beradi. Ta’limning bixevioristik modeli tushunishda foydali boʻlishi va talabalar bajarayotgan ishiga ta’sir etishi mumkin, lekin oʻqituvchilar qoidaga asosan, talabalar nima haqida oʻylayotganini bilishni hamda uni boyitishni xohlaydilar. Bu ta’lim maqsadi uchun eng zoʻr yordam, oʻrganish istiqbollari diqqati talabalarni tajribadan faollik bilan bilimlar hosil qilishga qaratilgan konstruktivizmdan kelib chiqadi. Ta’limning konstruktivistik modeli shu bilan farq qiladiki, u oʻquvchilar odamlardan qancha signallar qabul qiladi, ekspertlar tomonidan yordam berilishiga nisbatan, ular bir-biriga bogʻliq boʻlmagan holda qancha bilimlarni oʻzlashtirili mumkinligini oʻrganadi. Alohida insonlarning ichki tafakkurini ma’lum ma’noda tushuntirishga qaramay, qulay boʻlishi uchun ularni psixologik konstruktivizm va ijtimoiy konstruktivizm deb atashadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|