O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

O„zbekistonga 2013- yilda safar maqsadlariga ko„ra kiruvchi (xorijiy 
fuqorolar) va chiquvchi (O„zbekistonlik) fuqarolar sonining taqsimlanishi 
Ko„rsatkichlar 
Kiruvchi fuqarolar 
Chiquvchi fuqarolar 
Xizmat ko‗rsatilgan fuqarolar
soni, jami
2028620

100%
4635361 

100%
Shu jumladan safarlar maqsadlariga ko„ra: 
Tadbirkorlik
(xizmat
vazifasiga ko‗ra)
104699

5,2
221958 

4.8
O‗qish
7507

0,4
34674 

0.7
Ishlash
31299

1,5
1483856 

32.0
Turistik
154845

7,6
359199 

7.7
Qarindoshlarga tashrif bilan
dam olish
1581673

78,0
2455106 

53.0
Davolanish
92335

4,5
34071 

0.7
DTJ (doimiy turar joyi)
28671

1,4
6126 

0.2
Tijorat
27591

1,4
40371 

0.9

Manba:
O‗zbekiston Respublikasi Davlat Bojxona qo‗mitasi ma‘lumotlari
3.3-jadval 
Tashriflarning safar maqsadiga ko„ra taqsimlanishi (2013-yil) 

Safarlar maqsadiga ko„ra
Dunyoda
Rossiyada
O'zbekistonda
Turistik
51%
10%
7,6%
Tadbirkorlik(xizmat doirasida) va
tijorat
15%
17%
5,2%
Qarindoshlarga tashrif bilan dam
olish
27%
71%
78,0%
Boshqa maqsadlarda
7%
2%
9,2%

---

---

62

Manba:
O‗zbekiston Davlat statistika qo‗mitasi, russiatourism.ru va
unwto.org saytlaridan olingan ma‘lumotlar asosida muallif tomonidan
tayyorlangan.

5-MAVZU.

Turizm sohasining resurslari 
Reja: 
1.

Turizm resurslarning mohiyati.Turizm resurslarining guruhlanishi.

2.

Tabiiy turistik resurslar. Madaniy–tarixiy resurslar. Turistik axborot resurslari.

Ijtimoiy–iqtisodiy turistik resurslar.
3.

Turistik akvatoriya. YUNESKO muhofazasidagi ob‘ektlar.

4.

Dunyoning yangi mo‗jizalari. Attraksionlar. O‗yingohlar. Festivallar va

marosimlar.
5.

Turizm resurslarining tasniflanishi.

5.1.Turizm resurslari mohiyati 
Turizm sohasining resurslari

– turizm maqsadlarida va turizm jarayonida

insonning ehtiyojini qondirishga qodir tabiiy-iqlim, ijtimoiy –madaniy, tarixiy,
me‘moriy, ilmiy va xizmat ko‗rsatishga doir, tomosha qilinuvchi ob‘ektlar yoki
hodisalar to‗plamidan iborat.
Turizm sohasining resurslari

har bir mamlakatning milliy boyligi bo‗lib, ular

davlat mulki hisoblanadi. Ammo ulardan bir qismi jahon ahamiyatiga molik
ob‘ektlar va yodgorliklar hisoblanib YUNESKO ning «Jahon merosi» ro‗yxatiga
kiritilgan. Bunday ro‗yxat har yili YUNESKO tomonidan o‗rganiladi va
yangilanadi, ro‗yxatdagi ushbu tabiiy, tarixiy va madaniy yodgorliklar davlat
tomonidan muhofaza qilinadi, umumjahon ahamiyatidagi ob‘ektlar va
yodgorliklarni ta‘mirlashga, saqlab qolishga BMT tomonidan tegishli mablag‗
ajratiladi.
Bugungi kunda O‗zbekiston katta turistik resurslar

salohiyatiga ega bo‗lib,

uning hududida 7000 dan ortiq tarixiy-arxitektura yodgorliklari va go‗zal tabiiy-
iqlimiy resurslari mavjud. Mamlakatimizda mavjud jami turistik-rekreatsion

---

---

63

ob‘ektlaridan Toshkent shahrida 144 tasi, Samarqandda 118 tasi, Buxoroda 201
tasi va Xiva shahrida 310 tasi joylashgan bo‗lib, ushbu turistik ob‘ektlardan
foydalanidigan turistik firmalar esa asosan markaziy mintaqalarda joylashganini
ko‗ramiz. Turistik resurslarning 3/1 qismigina turizm uchun faoliyat
ko‗rsatmoqda, qolganlari esa turistik infratizimning shakllanishini va yangi
turmahsulotlar tayyorlashni talab qilmoqda. Hozirgi vaqtda ko‗pgina tarmoqlar
kabi turizm industriyasi ham tez rivojlanib bormoqda. Turistik biznesni mavjud
investitsiya, texnologiya, hamda malakali ishchi – xodimlar orqaligina
shakllantirib bo‗lmaydi. Buning uchun birinchi navbatda, turistik resurslardan
samarali foydalanish zarur bo‗ladi.
Mutaxassislar turistik resurslarga quyidagicha ta‘rif berishgan: turistik
resurslar tabiiy, tarixiy, ijtimoiy – madaniy va boshqa ob‘ektlar bo‗lib, turistlarni
sayohatga qiziqtiradigan, insonning jismoniy, ruhiy va aqliy kuchini tiklashi va
rivojlanish ehtiyojlarini qondirishga qodir ob‘ektlarga aytiladi. Turistik
resurslarning mohiyati shundan iboratki, ular turistik mahsulot shakllanishiga asos
bo‗lib hisoblanadi. Turistik resurslardan sog‗lomlashtirish, turistik, sport va
tanishuv maqsadida foydalaniladi. Undan tashqari, turistik resurslarni shartli
ravishda ikki guruhga bo‗lish mumkin: