O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

6.5.O„zbekistonning YUNESKO ro„yxatidagi tarixiy shaharlari 
6.1-jadval 
O„zbekistonning YUNESKO ro„yxatidagi tarixiy shaharlari 
№ Sur‟atlar 
Obyektlar 
nomi 
Joylashgan 
joyi 
Ro„yhatga 
olingan 
vaqti 
Raqami Mezonlari 
1

Ichan-qal‘a Xiva shahri

1990
543
III, IV, V
2

Buxoro
Buxoro

1993
602
II, IV, VI
3

Shaxrisabz Shahrisabz

2000
885
III, IV
4

Samarqand Samarqand

2001
603
I, II, IV

Xiva shahri ko‗plab arxitektura yodgorliklari joylashgan Ichan qal‘ada

qadimiy sharq ruhini saqlab qolgan shahardir. Xivaning arxitektura yodgorliklari
asosan madrasa, masjid va minoralar, Pahlavon Mahmud maqbarasi (1835-yil),
Muhammad Aminxon madrasasi (1850–1855-yillar), Ko‗na Ark, Tosh Hovli,
Olloqulixon karvonsaroyi (1855-yil) kabilardan iborat. Rangli bezaklar berilgan
Kalta Minor (1835-yil) va 218 ta naqshli ustunga ega bo‗lgan Juma masjidlarni
alohida ta‘kidlab o‗tish mumkin. 2,5 kilometr uzunlikdagi devorga ega bo‗lgan

---

---

89

Ichan-qal‘a Otadarvoza, Shimoliy, Sharqiy, Janubiy, Buxoro va Toshdarvozalariga
ega. Unda 40 dan ko‗proq quduqlar mavjud.
«Buxoro» so‗zi sanskrit tilida «Ibodatxona», sug‗d tilida «Tangri jamoli»
ma‘nolarni anglatadi. Buxoro «Buyuk Ipak Yo‗li»ning yirik tijorat markazi bo‗lib
hisoblangan. Buxoro O‗rta asrlarga mansub 140 dan ortiq arxitektura
yodgorliklariga ega bo‗lgan «muzey-shahardir». Poyi Kalon, Qo‗shmadrasa,
Minorai Kalon, Ismoil Somoniy maqbarasi kabi ko‗plab yodgorliklar bundan ming
yillar oldin qurilgan bo‗lib, hozirgi kunda ham mehmonlarni o‗ziga jalb etmoqda.
Buxoroning mashhurligini al-Buxoriy, Narshaxiy, Rudakiy, Daqiqiy, Abu Ali ibn
Sino va Bahouddin Naqshband kabi siymolar yanada sharaflashgan.
Labi Hovuz (XVI–XVII asrlar), Xo‗ja Nasriddin haykali, Nodir Devonbegi
madrasasi, Devonbegi xonaqosi, vaqtida Markaziy Osiyodagi yetakchi bo‗lgan
Ko‗kaldosh madrasasi (Abdullaxon tomonidan bunyod etilgan) shaharning o‗ziga
xos diqqatga sazovor joylari hisoblanadi. Ismoil Somoniy maqbarasi shahardagi
Yaxshi saqlanib qolgan eng qadimiy bino bo‗lib, nafis arxitekturaga ega. Poyi
Kalon ansambli (XII-IV asrlar) shaharning markazidan o‗rin olgan. Shu yerdan
piyoda Ark binosiga, Chorminorga o‗tish mumkin. Shahar atrofidagi Varaxsha
xarobalaridan janglar va ov marosimlarini aks ettiruvchi ko‗plab rangli lavhalar,
qimmatli buyumlar topilgan va muzeylarga topshirilgan. Buxoro qorako‗li xalqaro
bozorda e‘tirof etilgan. Bundan tashqari Buxoro zardo‗zlik san‘atining Vatani ham
hisoblanadi.