O‟zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‟rtа mахsus tа‟lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti turizm va iqtisodiyot fakulteti

8-mavzu. Turizm sohasida joylashtirish xizmatlari 
Reja: 
1.

Joylashtirish sanoati.

Mehmonxona. Mehmonxona industriyasi.
2.

Turizm sohasida joylashtirish vositalari va xizmatlari.

3.

Mehmonxonalarning turlari va tasnifi. Yevropa tasniflash tizimi. Fransiya

milliy tasniflash tizimi. Hind tasniflash tizimi. Germaniya tasniflash
tizimlari.


8.1.Mehmonxona 
Joylashtirish – turizm industriyasining eng muhim bo‗g‗inlaridan biri
hisoblanadi. Mehmonxona xo‗jaligi insoniyat tarixidagi har qanday ijtimoiy
formatsiyaga xos bo‗lgan, mehmonni hurmat qilish, uni qabul qilib olish va xizmat
ko‗rsatish tantanalari kabi eng qadimgi an‘analaridan kelib chiqadi. Shuni
ta‘kidlash kerakki, mutlaqo tranzit turistlar va ekskursion xizmat ko‗rsatish
hisobiga yashaydigan turistik markaz va joylar mavjud.
Mehmondo‗stlik (mehmon qabul qilish) industriyasi - bu mintaqa yoki turistik
markaz xo‗jaligining kuchli tizimidir va turizm iqtisodiyotining muhim tarkibiy
qismidir. Mehmon qabul qilish industriyasini guruhli va Yakka joylashtirishning
turli xildagi otellar, mehmonxonalar, motellar, yoshlarning xostel va
yotoqxonalari, appartamentlar, turistik qishloqlar, shuningdek, turistlarni
joylashtirishda ishtirok etuvchi xususiy sektor vositalari tashkil etadi.

Mehmonlarni ro‗yxatga olish, ularning kelishi va ketishini boshqarish,

mehmonlarga turli-tuman xizmatlar ko‗rsatish mehmonxonaning ma‘muriy
qismida amalga oshiriladi. Mijozlarga xizmat ko‗rsatishni tashkil etish ishining
murakkabligi turli-tuman ishlar nomenklaturasining kattaligida bo‗lib, bu ularni
bajarish vaqtini kelishishda muayyan qiyinchiliklar tug‗diradi. Mehmonlar oqimi
har xil: keluvchilar, ketuvchilar, yashovchilar.
Mehmonxona - turizmning asosiy tarkibiy qismlaridan biri va turizmni
rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Mehmonxona uydan talab vositalari
bilan ajraladi. Mehmonxonaning turlari juda ko‘p bo‘lib, o'tgan o'n yilliklar

---

---

108

davomida sezilarli o'zgarishlar ro'y berdi. So'nggi yillarda ko‘proq noan'anaviy va
norasmiy mehmonxona turlariga talab ko‘paydi.
19

Mehmonxona sohasida ko'p o'zgarishlar bo'lib o'tdi. Xususan joylashtirishning

yangi turlari, asosan, shaharlardan tashqari joylar, kempinglar, uy-vagonlari va
sayyohlik uylari juda mashhur bo'lib ketmoqda. Odatda, ko'p sonli sayyohlar oddiy
joylarga tashrif buyuradilar, chunki birinchi klass mehmonxonalar o‘zlarining
ajoyib hizmat ko‘rsatishlari mavjuddir. Bugungi kunda, Shveytsariya, Gollandiya,
Avstriya va Niderlandiya yaxshi milliy oshxonasi, qulaylik va tozalik uchun
obro‘ga sazovordir.
Hozirgi paytlarda, odamlarning dam olishi o'zgardi. Ba‘zilari o‘z dam olish
vaqtlarini oilasi va dostlari bilan o‘tkazayotgan paytda, qaysidir turist dunyo
bo‘ylab sayohat uyushtiradi. Shu sababli, butun dunyo bo'ylab turizm sanoati o'z
navbatida misli ko'rilmagan darajada o'sdi, qaysiki o‘z navbatida servis
hizmatlarini va mehmonxona faoliyatini rivojlanishiga olib keldi. Qulay
mehmonxonalar va joylastirish maskanlari turistik makonni mashhur bo‘lishida
muhim rol o‘ynaydi.
Agar o‘z uyidan uzoqda bo‘lgan tuirst biron turistik makonda o‘zini o‘z
uyidagidek his qilsa, unda.u joyga yana keladi. Aksincha, agarda u yerda yetarlicha
hizmat ko‘rsatilmasa yoki turist u yerdagi sharoitdan qoniqmasa, u yerga qaytib
bormaydi. Shu tufayli mehmonxonalar turistlarga maksimal qulayliklar bilan
ta'minlashga va hizmat ko‘rsatishga harakat qiladilar. Yanada qulay hizmat
ko‘rsatish muhimdir.
Odamlarning turli iqtisodiy kelib chiqishiga qarab. Besh yulduzli
mehmonxonalar badavlat mehmonlarga hizmat qilayotgan paytda, kichik va
o'rtacha qimmat bo‘lmagan mehmonxonalar o'rta sinf sayohatchilar ehtiyojlarini
qondirish uchun mavjud.