Kodlashtirish. O’tkazilgan tadqiqotdagi ishlanmagan ma’lumotlarni shunday shaklga keltirish jarayoni hisoblanadiki, undan hisoblashlarda odatda (kompyuter yordamida tayyorlanadi) foydalaniladi.
Kodlashtirish ma’lumotlar kategoriyasini rejasini belgilash yordamida ruyxatdan o’tgan har bir kategoriyalarning sonli ahamiyati vositasida amalga oshiriladi.
«Osonlik» tushunchasi texnik tomonlama o’lchov jarayoniga taalluqli. Sosiologiyada individ bitta asosiy ma’lumot manbai hisoblanadi. Misol tariqasida olti emperik indikator yoki olti quyidagi ko’rinishdagi savollarni ko’rib chiqamiz.
Kodlashtirish jarayonini o’lchov (bevosita) jarayoni sifatida ham belgilash mumkin.
EHMda axborotlarni kodlashtirish va uni talablari Iqtisodiy vazifalarni ishlab chiqishEHMda turli hil ma’lumotlar, jadvallar, qaydnomalarni tuzish bilan tugaydi, ularda axborotlar rekvizitlar bo’yicha guruhlarga ajratiladi. Ishlab chiqarish uchun qo’ylay shaklda taqdim etishga imkon beruvchi tasniflash va kodlashtirish tizimlari asosida amalga oshiriladi.
Iqtisodiy axborot xujjatlarda raqamlar va qarorlar ko’rinishida qayd etiladi.
Kod obyektni kodlash tizimi tomonidan belgilangan ayrim qoidalar bo’yicha belgilar yoki belgilar guruhi bilan shartli belgilanishdir. Kodlar raqamli, harfli, harfli-raqamli va bir yoki bir necha belgilardan iborat bo’lishi mumkin. Mashinada ishlab chiqarishda avtomatlashtirilgan guruhlash uchun eng qulay bo’lgan raqamli shaklda kodlashtirilgan axborotlarga afzallik beriladi.
Kodlashtirish ikki xildagi ko’rinishga ega. Birinchi – xujjatlarda kodlarni qo’lda qo’yish. Bu holda klassifikatorlar ma’lumotlar ko’rinishida rasmiylashtiriladi va iqtisodchilar tomonidan birlamchi va yig’ma xujjatlarni mashinada ishlab chiqishga tayyorlash uchun foydalaniladi.
Agar mashinada ishlab chiqish korxonalarda ma’lumotlarni birlamchi xujjatlarda kiritish amalga oshirilsa, unda xujjatlar oldindan kodlashtiriladi, kodlar xujjatning maxsus ajratilgan joyiga, xujjatning doimiy va o’zgaruvchan alomatlari zonasiga yo’riqnomaga muvofiq qo’lda qo’yiladi. Kodlarni qo’yishini noto’g’riligining nazorati nazorat summasini qo’yish yoki qo’shimcha himoya kodini kiritish usuli bilan amalga oshiriladi.
