O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. U. Samadov, D. B. Xoliqulov. M. S. Saidova

6.12-rasm. Gorizontal konvertor
 
Ikkilamchi materiallardan olingan anod misini rafinirlashni asosiy xususiyati, 
ularda nikel miqdorini yuqoriligi, nodir metallar miqdorini pastligidir. Bunday 
mislarni rafinirlashda elektrolit tarkibida 40-50 g/l Cu; 130-150 g/l H
2
SO
4
; 20-25 
g/l Ni; 13 mg/l gacha Pb; 7,0 mg/l gacha Bi; 50 mg/l gacha Sb; 100 mg/l As 
bo‗ladi. Elektrolitik tozalash jarayonini tok zichligi 250-280 A/m
2
, tok bo‗yicha 
chiqish 90 foizni, 1 tonna rafinirlangan misga sarf bo‗lgan elektr energiya miqdori 
350-380 kVt

soatni tashkil qiladi. 
Rafinirlash ikki xil yo‗l bilan olib boriladi: olovli va elektr toki yordamida. 
Olovli rafinirlash furmalarini miqdori kam va og‗zi yon tomoniga surilgan 
konverterda olib boriladi. Olovchi rafinirlashga suyuq xomaki mis tushadi. 
Vannasini sig‗imi 100-150 t bo‗ladi. Pechlarda xomaki mis gaz yoki mazut bilan 
bilan tozalanadi. 
Yoqilg‗ini sarfi sovuq havo puflab ishlatilgan 8-12 foizni, havo 350
0
C gacha 
qizdirilganda 5-6 foizni tashkil qiladi. Oksidlovchi vazifasini havo, kislorod bilan 
boyitilgan havo va bug‗-havo aralashmasi bajaradi. Bug‗-havo aralashmasi 

---

172 
ishlatilganda shlakni chiqarish kamayadi.
Misni tiklash tabiiy gaz bilan amalga oshiriladi. Jarayonni umumiy davom 
etishi 18-20 soatni tashkil qiladi. 
Rafinirlangan misni tarkibi quyidagicha, % : 99,4-Cu; 0,4-Ni; 0,001-S; 0,01-
Pb; 0,0002-Bi; 0,02-As; 0,001-Fe; 0,1-O
2
; 0,001-Zn; 0,05-Sn. 
Shlakni miqdori, %: 2-10 Fe; 36-50 Cu
2
O; 0,1-0,4 NiO; 0,2 gacha SnO
2
; 1-2 
CaO; 0,7 gacha PbO; 0,3 gacha Sb
2
O
5
; 5-15 Cu; 40 SiO
2
. 
Anod misdan oltin va kumushni ajrab olish, aralashmalarni qo‗shimcha 
yo‗qotish uchun - elektrolitik tozalash olib boriladi. Jarayon yashik tipidagi 
elektroliz vannalarda bajariladi. Elektrolitik tozalash mahsuloti - katod misdir. 
Zamonaviy ikkilamchi rangli metallurgiya korxonalarida hosil bo‗lgan xomaki 
mis, birlamchi metallurgiya zavodlarida ruda va konsentratlarni qayta ishlashdan 
hosil bo‗lgan xomaki mis birga qayta ishlanadi. 
Qoida bo‗yicha ikkilamchi mis, nisbatan past sifatli bo‗ladi. Birlamchi va 
ikkilamchi mislarni kimyoviy tarkibi 6.8-jadvalda keltirilgan.