O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti b. M. Ochilova axloq falsafasi
Yüklə 1,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “АVЕSTО”DА YAXSHILIK KATEGORIYASI
- A.Makovelskiy 135 105
- J. Reksin
- I. Gyote. “Barcha kamchiliklardan qat’iy nazar, odamlar har narsadan ham ko‘ra ko‘proq mehrga loyiq” J. Juber.
- I.S. Turgenev. “Ko‘rsatma bo‘yicha qilingan yaxshilik – yaxshilik emas” D.I. Pisarev.
|
Axloqiy
yetuklik O‘zining haqiqatini anglash Ichki muvozanat va barqarorlik Hayot mohiyatini bilsih Ilm-ma’rifatga tayanish O‘z-o‘zini tanqid O‘z-o‘zini tashkillashtirish 133 103 Axloqiy talab (norma)lar Etika kategoriyalari Etikaning asosiy tamoyillari Etikaning asosiy tamoyillari Yaxshilik va yomonlik, adolat, burch, qadr- qimmat va or- nomus, vijdon, muhabbat va nafrat Insonparvarlik, vatanparvarlik, mehnatsevarlik, baynalminallik, hamjihatlik Halollik, rostgo‘ylik, kamtarlik, insoflilik, xushmuomilalik Rostgo‘ylik Hushmuomalalik Yaxshilik Farosatlilik Kechirimlilik Sabrlilik Bag‘rikenglik Qanoatlilik Halollik Kamtarlik Odamiylik Pokizalik To‘g‘rilik Mehnatsevarlik Donolik Olijanoblik 134 104 xshi niyat, Yaxshi so‘z va Yaxshi yaxshilikdan iborat Mazda qonuniga non-shavkat baxsh etaman” (“Yasna”,14). “Yaxshilik ta’limini va sadoqatini amalga oshirib... yaxshi hokimlar hukm yuritaversinlar. Odamlarga va ularning avlodlariga baxt-saodat keltiradigan ta’limni amalga oshirsinlar” (“Yasna”, 48, 5-6 boblar). xshi fikr deganda...yaqin kishisiga mehribon bo‘lish, muhtoj va xavf-xatar ostida qolganda ko‘maklashishga shaylik, yovuzlikka qarshi, kishilar baxt-saodati uchun faol kurashishga shaylik, hamma bilan ahl va totuvlikda, o‘z maslakdosh birodarlari bilan do‘stlik va hamkorlikda yashashga intilish ruhidagi niyatlar va fikrlar musaffoligi tushuniladi. Inson o‘z fikri-xayolida boshqalarga hasad qilmasligi lozim, yaxshi niyatli kishi darg‘azab bo‘lmaydi va boshqa jaholatlarga berilmaydi, chunki bunday holatida yaxshi niyatini yo‘qotadi, burch va adolat haqida unitadi va nojo‘ya harakatlar qiladi”. “АVЕSTО”DА YAXSHILIK KATEGORIYASI “Oziq-ovqat yaxshilanishi bilan xalqning axloq-odobi ham kuchayadi. Non mo‘l-ko‘l bo‘lsa, ilohiy so‘zlar yaxshiroq idrok etiladi” (“Yasna” 33,3-bob.) “Har bir nekbin odam yaxshi niyat bilan ikki qo‘llab erga ishlov bersin, biron dastgohni yurgizib yaxshi kun kechirsin, yaxshi chorva parvarishlab rizqu ro‘z topsin ” (“Yasna” 34,3- bob.) ishga shon-shavkat baxsh etaman. Men a “Men Y a Avestoda “Y A.Makovelskiy 135 105 M. Monten. “Yaxshilik qilgan chog‘ingda ko‘ksing qandaydir tog‘day ko‘tarilib, qonuniy g‘ururlanasan , sof vijdonli odamgina shunday bo‘ladi ” V. Gyugo. “Birovga qilingan yaxshilik kishini shunisi bilan rom etadiki, u shafaqqa o‘xshab oxiri o‘chib ketmaydi, qaytaga yanada yorqinlashib o‘zimizga qaytib keladi” J. Reksin. “YAxshilik qilish har qanday yuksaklik seni o‘z qariga tortadi, yaxshilik o‘rniga yomonlik qilasan ” J. Golsuorsi. “Yaxshilik ko‘p bo‘lsa ham zarar keltirmay- digan fazilatdir” I. Gyote. “Barcha kamchiliklardan qat’iy nazar, odamlar har narsadan ham ko‘ra ko‘proq mehrga loyiq” J. Juber. “O‘ylagan ishing yaxshi- likka olib kelmasa, bar- cha ezgu orzularing be- hudadir” I.S. Turgenev. “Ko‘rsatma bo‘yicha qilingan yaxshilik – yaxshilik emas” D.I. Pisarev. “Majburan qilingan yax- shilikning qimmati yo‘q” R. Tagor. “Kimki yaxshilik qilaman deb xaddan tashqari uzoq muhokama yuritsa, yaxshilik qilishga vaqti qolmaydi” L.N. Tolstoy. “Ysama ezgulikdan yomoni yo‘q. Oshkora yomonlikdan ko‘ra odam yasama ezgulikdan ko‘proq nafratlanadi” YAXSHILIK KATEGORIYASI lik qilmasang, bir kunmas bir kun tubanlik u sari tashlangan qadamdir; ezg 136 106 ADOLAT KATEGORIYASI Arabcha odillik, to‘g‘rilik, hamma uchun barobar bo‘lgan haqiqatning talab va tamoyillariga amal qilinishi Adolat bir go‘zallik va zebolikdir. Chidamlilik, donishmandlik va mardlik birgalikda adolatni yuzaga keltiradi Xizmatga adolatli kishilar tanlanib, vijdonsiz kishilar chetga surib qo‘yilsa, xalq itoat etadi. Xizmatga vijdonsiz kishilar tanlanib, adolatli insonlar chetga surib qo‘yilsa, xalq xokimiyatga bo‘ysinmaydi Jamiyatda adolatning qaror topishi hukmdorning fazilatlariga, davlatning ichki va tashqi funksiyalariga bog‘liq Adolat burchlilik nuqta i nazaridan saqlab qolinishi yoki o‘zgartirilishi lozim bo‘lgan ijtimoiy voqelikni baholaydi. Adolat – to‘g‘ri, qonuniy, rostdan, vijdonan, haqqoniy, qilingan ish Qadru-qimmatda bir-biri bilan barobar bo‘lgan ikki narsa yoki odamning har biri Adolat axloqni hosil qiladigan eng muhim aloqa va munosabtlar yig‘indisi bo‘lib, tenglikning to‘g‘ri, haqiqiy va taqdirlashning zaruriy o‘lchovidir. U jamiyatdagi mavjud axloqiy munosabatlarni tartibga solib turadi. y |