O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti ishanova m



Yüklə 1,24 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə52/78
tarix23.03.2022
ölçüsü1,24 Mb.
#54058
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   78
fayl 773 20210505

Diniy  bayramlar.  Dunyodagi  barcha  dinlar  o‘ziga  xos  bayramlarga  ega.  
Har bir dinning rivojlanib borishida bayramlarning ahamiyati kattadir. 
Islom dinida ikki asosiy hayit “Qurbon hayiti”, “Ro‘za hayiti” ko‘p asrlardan 
buyon nishonlab kelinmoqda. Ro‘za hayiti. Ramazon – hijriy yil hisobining 9-oyi 
bo‘lib,  islom  aqidalari  bo‘yicha  bu  oyda  Olloh  Muhammad  alayhis-salomga 
Qur’oni  Karimni  vahiy  qilgan  ekan.  Shuning  uchun  ham  islom  dunyosida 
Ramazon  muqaddas  hisoblanib,  bu  oyda  musulmonlar  ro‘za  tutishadi.  Ramazon 
yakunida esa islomning katta bayramlaridan biri – Ro‘za hayiti boshlanadi. Qurbon 
hayiti.  “qurbonlik”  -  “yaqinlik”  ma’noni  bildiradi.  Shuningdek,  qurbonlik 
Ollohning  rahm-shafqatiga  sazovor  bo‘lish,  unga  minnatdorchilik  bildirishni 
ifodalovchi marosimdir. Islom dini taraqqiy etgan sari Qurbon hayiti musulmonlar 
birlashadigan,  hamdard  bo‘ladigan  kunga  ham  aylana  borgan.  Shuning  uchun 
musulmonlarga  farz bo‘lgan  beshinchi rukn – hajni ado etadigan, ya`ni Islomning 
muqaddas  joylarini  ziyorat  etadigan  asosiy  kunga  ham  aylangan.  Qurbon  hayiti 
munosabati  bilan  1991-yil  O‘zbekiston  Prezidenti  Farmoni  asosida  ilk  bor 
mamlakatimizdan 500 kishi Saudiya Arabistonidagi Makka va Madinaga borib, haj 
qilish  sharafiga  muyassar  bo‘ldi.  Islom  odatiga  ko‘ra,  hajga  borgan,  ya’ni 
muqaddas  Ka’bani ziyorat qilgan kishilar Vataniga xoji faxriy unvoniga ega bo‘lib 
qaytishadi. 
Islom  hayitlarining  bosh  marosimi    tong  saharda  namozgohlarda, 
masjidlarda  o‘qiladigan  “hayit  namozi”dir.  Musulmonlar  hayit  namoziga  toza, 
chiroyli  kiyimlar  kiyib,  xushbo‘y  atir-upalarni  sepib,  yaxshi  kayfiyat  va  ezgu 
niyatlar bilan chiqishadi.  
Avval  “Bomdod namozi” o‘qiladi, so‘ng imom-xatiblar kishilarni ezgulikka 
da`vat  etuvchi  ma’ruzalar  o‘tkazadilar.  Undan  keyin  esa  asosiy  “hayit  namozi” 
o‘qiladi.  Namoz  o‘qish  marosimidan  keyin  hamma  bir-biri  bilan  ko‘rishib,  hayit 
bilan  qutlaydilar.  Hayit  namozidan  chiqqanlar  yaxshi  kayfiyatda  uylariga  borib, 
oila  a’zolari,  ota-onalari,  farzandlarini  hayit  bilan  qutlab,  “hayitliklar”  sovg‘a 


121 
 
qilishadi. Bu ulug‘ ayyomda ustozlar ziyorat qilinadi, marxumlarni xotirlab duolar 
o‘qiladi,  qarindoshlar,  bemorlar,  keksalar  holidan  xabar  olinadi.  Hayit  kunlari 
odamlar  orasidagi    gina  va  arazlar  unutiladi,  kambag‘al,  beva-bechora,  yetim-
yesirlarga  hayriya va sadaqa berish savob hisoblanadi. 
 Hayit  kunlarida  Toshkent  shahrida,  Toshkent  viloyatining  ba’zi  joylarida 
“kelin  ko‘rish”  yoki  “kelin  salom”  deb  nomlangan  marosim  o‘tkaziladi.  Bu 
marosim    quyidagicha  o‘tkaziladi.    Yolg‘on  arafa  kuni  kelinning  ota-onasi  qizi 
kelin  bo‘lib  tushgan  xonadanga  yo‘qlov  yuborishadi.  Bu  bilan  ular  qudalarni, 
kuyovni,  qizlarini  muborak  ayyom  bilan  qutlaydilar.  O‘z  navbatida  kuyov 
xonadonidagilar  ham  o‘zlari  pishirgan  shirinliklardan  qudalarinikiga  berib 
yuborishadi.  Toshkentda  hayit  kunlarida  yangi  kelinchak  tushgan  xonadonda 
dasturxon yuksak mahorat bilan bezatiladi. 
 Hayit  kuni  erta  tong  turgan  kelinchak  yuvinib-taranib,  eng  chiroyli 
liboslarini  kiyadi,  boshiga  harir  mato  yopib,  xonadon  a’zolariga  salom  beradi  va 
dasturxonga  taklif  etadi.  Shundan  so‘ng  kelin  ko‘rish  marosimi  boshlanib  ketadi. 
Qarindosh-urug‘lar,  tanish-bilishlar,  qo‘ni-qo‘shnilar  birin-ketin  “kelin  ko‘rgani” 
kela boshlashadi. 
Kelinchak ularning har biriga alohida salom beradi. Mehmonlar bu salomga 
javoban  “Ko‘p  yashang”,  “Baxtli  bo‘ling”  deb  aytishadi.  Bu  marosim 
ishtirokchilari  xotin-qizlar  hisoblanadi.  Keluvchilarning  soni  ko‘p  bo`lgani  uchun 
mehmonlar  kelin  qo‘lidan  bir  piyola  choy  ichib,  yaxshi  niyatlar  aytib,  fotiha 
qilishgach, o‘rinlaridan turadilar. Turmushga chiqmagan qizlar bu marosimdan uy 
ichini  qanday bezatish, shirinliklar  pishirish, kelinlarga xos uyatchanlik, xayolilik, 
muomala, kiyinish madaniyatini o‘rganadilar. 
 Ayollar  esa  kelinlik  damlarini  yodga  olib,  kelinchak  bilan  yaqindan 
tanishadilar.  Oxirgi paytlarda bu marosimda ham kim o‘zarga tarzida “oshir-oshir” 
yo‘qlovlar  rusumga  aylanib  bormoqda.  Bu  marosimdan  ko‘zlangan  maqsad, 
boylikni  ko‘z-ko‘z  qilish  emas,  balki  qizlarimizni  turmushga  tayyorlash, 
kelinchaklarni pazandalikka, uy tutishga, mehmon kutishga o‘rgatishdir. 


122 
 
Sho‘rolar  davrida  diniy  odat  va  bayramlar  ta’qiqlanib  kelindi.  Mustaqillik 
tufayligina  jamiyatmizda  ro‘y  bergan  mafkuraviy  o‘zgarishlar  bois  yurtimizda 
diniy  bayramlar  hayit  marosimlari  erkin  –  ochiqchasiga  o‘tkaziladigan  bo‘ldi. 
1992-yil 27-martda O‘zbekiston Prezidentining “Ro‘za hayitini dam olish kuni deb 
e’lon  qilish  to‘g‘risida”gi  Farmoni  e’lon  qilindi.  1992-yildan  boshlab,  “Ro‘za 
hayiti”  bilan  birga  “Qurbon  hayiti”ning  birinchi  kuni  dam  olish  kuni  deb  e’lon 
qilindi. 

Yüklə 1,24 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   78




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin