O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a’zam xoliqov

Mana shuning uchun ham qobiliyat deganda birorta xusu-
siyatning o‘zini emas, balki inson shaxsining faoliyat talablariga ja-
vob bera oladigan va shu faoliyatda yuqori ko‘rsatkichlarga eri-
shishni ta’minlay oladigan xususiyatlar ansambli yoki sintezini 
tushunish lozim. 
O‘qituvchi qobiliyatini o‘rganishda xususiyatlar «ansambli» ibora-
sini biz shuning uchun ham ishlatamizki, bunda xususiyatlarning oddiy-
gina birgalikda mavjud bo‘lishini emas, balki ularning uzviy bog‘langan 
bo‘lishini, muayyan tizimda o‘zaro ta’sir qilishini ko‘zda tutayapmiz. Bu 
tizimda xususiyatlardan biri oldingi o‘ringa chiqib, yetakchi xususiyatga 
ega bo‘lsa, ayni vaqtda boshqalar uchun yordamchi xususiyatlar rolini 
o‘ynaydi. 
Kishining qobiliyati juda katta ijtimoiy va shaxsiy ahamiyatga ega. 
Qobiliyat yuqori mehnat unumdorligini ta’minlashga, binobarin, ijtimoy 
boylikning son va sifat jihatidan tez o‘sishiga, jamiyat taraqqiyotiga 
yordam beradi. Shuning uchun ham bo‘lajak o‘qituvchilarning zakovati, 
qobiliyatini ochish hamda ulardan o‘z o‘rnida foydalanishini o‘rganib 
olishi zarur ekanligi haqidagi masala qat’iy talab qilinadi.
O‘qituv-
chining pedagogik mahoratni takomillashtirishida qobiliyat bilim olish va 
malaka hosil qilishni ta’minlaydi. Qobiliyatli kishining yuqori unumli 
mehnati uni moddiy hayot darajasi bilan ta’minlaydi. 
Ta’kidlash joizki, qobiliyatli o‘qituvchiga pedagogik faoliyat va 
mehnat engilroq bo‘ladi va u kamroq charchaydi, chunki sevimli mehnati 
unga huzur-halovat bag‘ishlaydi. 
Qobiliyat bilim, ko‘nikma va malakalar mahsuli, shu bilan birga, 
faoliyat usullarini egallash tezligi, teranligi va mustahkamligida namoyon 
bo‘ladi. 
O‘qituvchining o‘quvchilar bilan muloqoti yuksak darajada muvaf-
faqiyatli bo‘lishi uning pedagogik qobiliyatga qanchalik ega ekanligiga 
bog‘liq. O‘qituvchilarning faoliyati yosh avlodni ma’naviy barkamol 
shaxs darajasida tarbiyalashda va kasbiy bilimlarni chuqur egallagan 
kadrlarni tayyorlashda namoyon bo‘ladi. Buning muvaffaqiyati o‘qituv-

---

62 
chilarning pedagogik qobiliyatiga bog‘liq. Qobiliyat kasbiy faoliyat 
jarayonida sayqallanib boradi. Buning uchun o‘qituvchida layoqat, zehn 
va qiziqish bo‘lishi kerak.