O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi bm. Umarov

Reklama sohasidagi psixolog.

Reklama mahsulotlari tayyorlovchi- lariga maslahatlar beradi

Bolalar psixologi.

Bola taraqqiyoti masalalari bilan shu- g'ullanib, ota-onalarga maslahatlar beradi va bolalarni maktabga tay- yorlaydi

Huquqshunos psixolog.

Sud-psixologik ekspertizalar jarayo- nida qatnashadi, huquqshunoslikka oid jarayonlarning psixologik ta 'minoti bilan shug'ullanadi

Psixofiziolog.

Insondagi psixologik va fiziologik jara- yonlarning xususiyatlarini o 'rganadi

Ijtimoiy psixolog.

Kichik guruhlar va jamoalar rivojla- nishi va , psixologiyasini o 'rganadi

Maktabpsixologi.

Muvafflqiyatli o 'qishga xalaqit be- ruvchi omillarni diagnostika qiladi

Eko-psixolog.

Inson ehtiyojlariga mos tarzda turar- joylar va binolami byihalashtirishga yordam beradi

Zoopsixolog.

Hayvonlar xulq-atvorini o 'rganadi

Salomatlik psixologiyasi bo 'yicha mutaxassis.

Psixogigiyena va psixoprofdaktika, turmush darajasining infratuzilmasini oshirish masalalari bdan shug'ullanadi

Quyida psixologiya fani uchun nazariy asos rolini o'ynovchi umumiy psixologiya o'rganuvchi sohalar haqida to'xtalib o'tamiz.

Umumiy psixologiya — psixologiyaning barcha masalalarining o'ziga xos jihatlarini o'rganadigan maxsus sohasi.

/. Mehnat psixologiyasi. Bu inson mehnat faoliyatining psixologik asoslarini, mehnatni ilmiy asosda tashkil qilishning psixologik to- monlarini o'rganadi.

Mehnat psixologiyasi ma'lum darajada mustaqil bo'lgan, lekin bir- biri bilan chambarchas bog'langan turlarga bo'linadi:

1. Injenerlar psixologiyasi.

   
   

2. Aviasiya psixologiyasi.

   
   

3. Kosmik psixologiya.

   
   

//. Pedagogik psixologiya Bu ham o'z navbatida bir qancha turlarga bo'linadi:

1. Ta'lim psixologiyasi (didaktika va xususiy metodikalarning psixologik asoslari, programmalashtirilgan ta'lim va aqliy faoliyatlarning shakllanishi va boshqalar).

   
   

2. Tarbiya psixologiyasi. (tarbiya metodikasining psixologik asoslari, o'quvchilar jamoasi psixologiyasi, mehnat — ax-loq tuzatish pedagogikasining psixologik asoslari).

   
   

3. O'qituvchi psixologiyasi.

   
   

4. Aqli zaif bolalar tarbiyasi psixologiyasi.

   
   

3. 
   
   Medisina psixologiyasi. Bu shifokor faoliyatining psixologik tomonlarini va kasal xulqini o'rganadigan fandir. Bu fan ham o'z navbatida quyidagilarga bo'linadi:
   

1. Neyropsixologiya — bu bosh miya nervlari faoliyati asosida vujudga keladigan psixologik holatlarni o'rganadi.

   
   

2. Psixofarmakologiya — bu turli dorilarning inson psixik faoliyatiga ta'sirini o'rganadi.

   
   

3. Psixoterapiya — bu kasallarni davolashda psixologik ta'sir qilishdan foydalanish yo'llarini o'rganadi.

   
   

4. Psixoprofilaktika va psixogigiyena — bu kishilarni psixik tomondan sog'lom bo'lishini ta'minlashga oid tadbirlar ishlab chiqish bilan shug'ullanadi.

   
   

3. 
   
   Yuridikpsixologiya. Bu o'z navbatida quyidagiiarga bo'linadi:
   

1. Sud psixologiyasi.

   
   

2. Krirninal psixologiya.

   
   

3. Mehnat tuzatish psixologiyasi.

   
   

3. 
   
   Harbiy psixologiya.
   
4. 
   
   Sport psixologiyasi.
   
5. 
   
   Savdo psixologiyasi.
   

Bordi-yu, psixologiya sohalarini klassifikasiya qilishda psixikaning rivojlanishini asos qilib oladigan bo'lsak, unda psixologiyaning yana quyidagi sohalari mavjudligini ko'ramiz:

1. 
   
   Yosh psixologiyasi. Bu o'z navbatida quyidagiiarga bo'linadi:
   

1. bolalar psixologiyasi;

   
   

2. o'smirlar psixologiyasi;

   
   

3. yoshlar psixologiyasi;

   
   

4. katta kishilar psixologiyasi;

   
   

5. gerantopsixologiya. (qariyalar psixologiyasi).

   
   

2. 
   
   Maxsus psixologiya.
   

1. patopsixologiya — miyaning o'sish davrida kasallanishi tufayli psixikada yuz beradigan o'zgarishlarni o'rganadi;

   
   

2. olegofrenopsixologiya — bu miyasida tug'ma kamchiligi bor bolalar psixikasining o'sish masalalari bilan shug'ullanadi;

   
   

3. surdopsixologiya — karlarning psixik taraqqiyotini o'rganadi;

   
   

4. tiflopsixologiya — ko'rlar va ko'rish qobiliyati pastlarning psixologik taraqqiyotini o'rganadi.

   
   

3. 
   
   Solishtirma psixologiya — bu hayvonlar psixikasi bilan inson psixikasini taqqoslab o'rganadigan fan. Uning tarmog'i zoopsi- xologiyadir.
   
4. 
   
   Ijtimoiy psixologiya. Bu kishilarning jamoadagi o'zaro muno- sabati jarayonida vujudga keladigan psixologik holatlarni o'rganadi. Moda va eskilik qoldiqlarining ta'siri, turli mish-mishlar ta'sirida hosil bo'ladigan jamoatchilik kayfiyatini o'rganish ham ijtimoiy psixologiya vazifasiga kiradi.
   
5. 
   
   Din psixologiyasi ham bugungi kunda psrxologiyaning muhim tarmoqlaridan biriga aylanib bormoqda. Ana shundan kelib chiqib, ayni paytda Toshkent islom universitetida dinshunos sosiol va psixolog yo'nalishi bo'yicha mutaxassislar tayyorlash yo'lga qo'yildi.
   

1. 
   
   Shaxs psixologiyasi. Buning vazifasi shaxsning individual - psixologik xususiyatlari: xarakteri, oliy nerv faoliyati tipi va tem- peramenti, qobiliyatlari, xulqining bosh motivlari, kasbga qobiliyati va ko'nikmalari kabilarni o'rganishdir. Uning bo'limlariga:
   

1. Xarakterologiya.

   
   

2. Individual psixologik farqlar tipologiyasi.

   
   

3. Professiografiya (kasbga boigan qobiliyati va maium bir kasbga yaroqli ekanligini o'rganadigan fandir).

   
   

Quyidagi 1-rasmda psixologiyaning boshqa fanlar bilan o'zaro aloqasining zamonaviy ketma-ketligi tartib bilan yoritilgan.