O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti
Yüklə 0,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Vatanparvarlik
– vatanparvarlarga xos ish, xatti-harakat, xislat. Vatanfurush – Vatanini sotuvchi. O‘z Vataniga xiyonat qiluvchi, vatanini sotuvchi. Vatanfurushlik – Vatanni sotish, unga xiyonat qilish. Vatan – bu inson va uning avlod – ajdodlari kindik qoni to‘kilgan muqaddas dargohdir. Vatan – ajdodlar maskani, el-yurt, halq voyaga etgan, uning tili, tarixi, madaniyati, urf-odatlari, qadriyatlari shakllanib, o‘sib kamol topib boradigan zamindir 7 . Vatan deganda, hamisha tug‘ilib o‘sgan, ko‘z ochib ko‘rgan, ta’lim-tarbiya olib voyaga etgan, necha-necha avlodu ajdodlarimiz yashab o‘tgan, ularning aqlidroki, mehnati sarf qilingan yurt ko‘z oldimizga keladi. Vatan ona kabi aziz va mukarramdir. Vatan insonga baxt-iqbol beradigan zamindir. Abdulla Avloniy aytganidek: “Har bir kishining tug‘ilib o‘sgan shahar va mamlakatini shul kishining vatani deyilur. Har kim tug‘ilgan, o‘sgan joyini jonidan ortiq suyar... Biz turkistonliklar o‘z vatanimizni jonimizdan ortiq suyganimiz kabi, arablar arabistonlarini, qumlik issiq cho‘llarini, eskimuslar shimol taraflar, eng sovuq qor va muzlik erlarni boshqa erlardan ziyoda suyarlar. Agar suymasalar edi, havosi yaxshi turonlik oson erlarga o‘z vatanlarini tashlab hijrat qilurlar edi” 8 . Vatan- ajdodlardan avlodlarga qoladigan eng buyuk, bebaho meros, eng aziz xotira. Vatan ostonadan boshlanadi, deb bejiz aytilmaydi. Biroq kishi 7 Otamurodov S.O. Abduraxmonov M. Xusanov S. Ma’naviyat asoslari. –T.: “Moliya”, 2008. –B.221. 8 Abdulla Avloniy. Turkiy Guliston yoxud axloq. –T.: “Ma’naviyat”, 2009. –B.24. ulg‘aygani sayin uning Vatan haqidagi tasavvuri ham kengaya boradi. Avvalo uy, so‘ngra mahalla, qishloq yoki shahar hamda butun mamlakat Vatan ekani asta- sekin anglab olinadi. Kurrai Zamin- yer sayyorasi butun jumlai jahonda yashayotgan olti milliarddan ziyod xalqlar uchun Vatan hisoblansa, har bir halq uchun taqdiran va tarixan ato etilgan xudud ona- Vatandir. Vatan bilan xalq yoki millat birga paydo bo‘ladi, birga yashaydi. Ularni ajratilgan holda tasavvur etib bo‘lmaydi. Vatanimiz bor ekan- xalqimiz bor, xalqimiz borki, vatanimiz bor. Vatanni avaylab asrash, uning oyligini ezozlash har birimizning muqaddas burchimiz bo‘lgani kabi kurrai Zamin-Er sayyoramizni ham avaylab asrashga, uning barcha boyligini: tabiati, o‘simlik va hayvonot dunyosi, musaffo osmonini va boshqalarni kelgusi avlodlarga qoldirish unda yashayotgan har bir xalqning muqaddas burchi. “Vatan” – buyuk va muqaddas tushuncha. Uni qanchalik ta’riflasak, tarannum etsak ham kam. Inson inson bo‘libdiki, bu so‘zning ma’nosini tushunishga intiladi. Buyuk ajdodlarimiz merosiga murojaat qilish, ular ijodini o‘rganish bu muqaddas tushunchaning mazmunini yanada teranroq anglashga yordam beradi. Inson ulg‘aygan sari, uning Vatan haqidagi tushunchasi ham tobora kengayib boraveradi. Darhaqiqat, «Vatan» tushunchasining qamrovi Vatandek kengligi haqida olimlarimiz ko‘plab asarlar yozganlar 9 . Vatan- bu halqning o‘tmishi, buguni va kelajagidir. Vatan-muqaddas qadriyat. U insonning kindik qoni to‘kilgan joy, insonni ijtimoiy etimlikdan asrovchi manzil, ma’naviy kamolot va fuqarolik maydoni, hayot maktabi, farovonlik va baxt-saodat o‘chog‘idir 10 . Vatanga mehr-muhabbatli bo‘lish – g‘oyat chidam, g‘oyat yuksak ong talab etuvchi o‘ziga xos ilm va buni egallash ham beshikdan boshlanmog‘i 9 Ochildiyev A. Vatanparvarlik. – T.: “Ma’naviyat”, 2008. –B.25. 10 Otamurodov S.O. Abduraxmonov M. Xusanov S. Ma’naviyat asoslari. –T.: “Moliya”, 2008. –B.222. va oqibat so‘nggi nafasga qadar davom etmog‘i joiz. Vatanparvarlik Vatanni sevmoqlikni anglatsa, bu ilmni egallagan kishi Vatanga jonini atagan komil inson martabasiga yetgan bo‘ladi. Vatandan olganimiz – qarzdir, qarzni esa qaytarmoq farzdir. Biz har birimiz Vatanni sevamiz, chunki Vatan – biz nafas olayotgan havodir 11 . Vatan xalqning o‘tmishi, buguni va kelajagi mujassamlashgan yurtdir. Qanchalik go‘zal va obod bo‘lmasin, begona yurt Vatan bo‘la olmaydi. Vatan mehrini, vatan sehrini, uning mo‘tabarligiyu ulug‘vorligini so‘z bilan ifodalash qiyin. Har bir barkamol inson vatan kamoloti va istiqboli, el- yurtining ozodligi va mustaqilligi uchun hamma narsani, hatto shirin jonini ham ayamaydi. Bu haqda mavlono Fuzuliyning, mening bitta hayotim bor, bordiyu mingta hayotga ega bo‘lgan taqdirimda ham hammasini vatan uchun sarflagan bo‘lur edim, deb aytgan so‘zlari har birimiz uchun bebaho o‘gitdir. Xullas, mustaqillik ma’naviyati Vatanga muhabbatdan, millat manfaatlariga sadoqatdan boshlanadi, har bir shaxsning o‘z ichki imkoniyatlarini Vatan manfaati yo‘lida unumli sarflashida namoyon bo‘ladi. Unda milliyma’naviy merosdan bahramandlikka intilish umumbashariy qadriyatlarni tan olish, o‘zga millatlar madaniyati, o‘zga mintaqa va o‘lkalarda erishilgan ilg‘or tajribalarni ijodiy o‘zlashtirish ishtiyoqi bilan uyg‘unlikda kamol topadi. Bir so‘z bilan aytganda, haqiqiy imon Vatanga mehrdan, Vatan va millat, mamlakat va xalq oldidagi yuksak mas’uliyat hissidan boshlanadi. 11 Tohir Malik. Tanlangan asarlar: Eng kichik jinoyat. T.7. –T.: “Sharq”, 2008. –B.198. |