O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov
Mashinalarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash
Yüklə 8,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
17.2. Mashinalarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash
Mashinalarga texnik xizmat ko’rsatish – bu mashinaning ishga yaroqliligini ta’minlash bo’yicha ishlar kompleksi bo’lib, u mashinani va uning detallarini tez yeyilishdan saqlashga yo’naltirilgan. Mashinalarga texnik xizmat ko’rsatish majburiy tartibda olib boriladi. Texnik xizmat ko’rsatish (TXK) quyidagi turlarga bo’linali: - har smenadagi texnik xizmat ko’rsatish (STXK) ish boshlanishidan oldin yoki ish tugagandan keyin o’tkaziladi; - davriy (TXK – 1; TxK – 2; TXK - 3) mashinani tayyorlagan zavod tomonidan belgilangan bo’lib, mashina belgilangan soat davomida ishlagandan so’ng o’tkaziladi; - mavsumiy, yiliga ikki marta mashinalarni yozgi va qishki mavsumga tayyorlashda o’tkaziladi. STXK tarkibiga mashinani ko’rsatilgan tartibda moylash, mashinani ishga tushishidan oldin uning harakatlanuvchi qismlarini, yurish qismini, tormozlarini, yoritgichlarini, signallarini, avtomatik boshqaruv qismlarini tekshirish kabi jarayonlar kiradi. STXK ga ketadigan mehnat sarfi qurilish – montaj va ta’mirlash ishlari uchun chiqarilgan yagona narx me’yorida ko’rsatilgan. Texnik xizmat ko’rsatishda mashina tozalanadi, yuviladi, detallar, agregatlar, gidrouzatma tizimlari, ishchi qurilmalar holati tekshiriladi va nazorat qilinadi, aniqlangan kamchiliklar tuzatiladi, mahkamlash, nazorat-sozlash va moylash ishlari olib boriladi. TXK-1 o’tkazilayotganda STXK dagi hamma ishlar bajariladi, TXK-2 o’tkazilayotganda TXK-1 dagi hamma ishlar olib boriladi. TXK-3 ishlari esa joriy ta’mirlash bilan birga olib boriladi. Mashinalarga mavsumiy xizmat ko’rsatishga hamda uzoq muddatli saqlashga qo’yilganda o’tkaziladigan texnik qarovlarga katta talablar qo’yiladi. Mavsumiy texnik qarovda mashinalar kuzgi, qishki va bahorgi-yozgi mavsumga tayyorlanadi: mashina sistemalari (to’xtatish, 217 sovutish, moylash, gidro va boshqalar) moy va suyuqliklari mavsumiylariga almashtiriladi, isituvchi jihozlarni, dvigatelni yurgizib yuboruvchi asboblar o’rnatiladi yoki olib qo’yiladi. Moylovchi materiallar va texnik suyuqliklar almashtirilayotganda, tegishli sistemalar yuvib yuborilishi kerak. Mashinalarni saqlashga qo’yayotganda ko’rsatiladigan texnik xizmatda bajariladigan ishlar tarkibi saqlashning muddatiga va mashinadan foydalanish bo’yicha belgilangan hujjatlarda ko’rsatilgan ishlarga bog’liq. Umumiy holatda mashina saqlashga qo’yilayotganda, uni obdon tozalab yuviladi, shilingan yoki o’chib ketgan bo’yoqlar qayta bo’yaladi, navbatdagi TXK o’tkaziladi, sistemalar yuviladi va yangi foydalaniladigan suyuqliklar to’ldiriladi, yeyiluvchi (korroziyaga uchrovchi) metall qismlarga yeyilishga qarshi moy suriladi, mashina yog’in-sochindan himoya qilinadi. Mashinalar saqlanish davomida davriy ravishda konservatsion qarovdan o’tkaziladi. Texnik xizmat ko’rsatishda diagnostik tekshiruvga katta e’tibor beriladi, ba’zi bir detallarning sinishini yoki muddatidan oldin ishdan chiqishining oldini olishga, mashina turli qismlarining holati haqida ma’lumot olishga, oldindan ta’mirlab detallarning kam sarf bo’lishiga, mashinalarni muddatidan oldin buzilmasligiga, mashinani yaxshi holatda bo’lishiga imkon beradi. Ko’chma diagnostik asboblar yordamida dvigatel ko’rsatkichlari, elektr va gidrosistemalarning holatiga baho beriladi. Dvigatel karteridan olingan moy nusxasidan spektrofotometr asbobi yordamida uning qanchalik eskirgani, undagi suv va antifriz miqdori, temir, alyuminiy va mis kontsentratsiyasi aniqlanadi. Tekshirishning bu turida moy sistemasidagi metall zarrachalari kontsentratsiyasining o’zgarish qonuniyati hisobga olinadi. Zarrachalar kontsetratsiyasining ko’payishi yeyilishining tezlashganligi va birikmalarining ish rejimi buzilganligidan darak beradi. Ana shunday tekshiruvlar asosida rejadan tashqari texnik xizmat ko’rsatish, ta’mirlash o’tkazish, detalni tiklash yoki almashtirish haqida xulosa chiqariladi. Ayniqsa, gidrouzatmalarga texnik xizmat ko’rsatishga va diagnostik tekshirishga alohida ahamiyat berish kerak. Gidrouzatmalarda yuqori aniqlikda ishlangan ishqalanuvchi juftlar ishlatiladi. Hajmiy gidrouzatmali mashinalardan foydalanish tajribasi va uning tahlili shuni ko’rsatadiki, iqlimiy sharoit, ishchi suyuqliklarning foydalanishdagi xossalari va tozalik darajasi, tindirgichlarning muntazam almashtirib turilishi, shuningdek, sifatli texnik qarov 218 o’tkazish gidrouzatmalarning uzoq ishlashiga ijobiy ta’sir ko’rsatuvchi omillardan hisoblanadi. Gidrosistemaning nosozligini aniqlash, odatda, bir necha bosqichda olib boriladi. Avval ko’zdan kechiriladi, so’ngra ish rejimida tekshiriladi va oxirida stendda maxsus asboblar yordamida tekshiriladi. Ko’zdan kechirish dvigatel ishlamayotgan paytda o’tkaziladi. Dastavval suyuqlik va filtrlarning oxirgi marta almashtirilgan vaqti aniqlanadi, so’ngra filtrlarning tozaligi va ularda mavjud metall va rezina zarrachalari bag’olanadi. Quvurli o’tkazgichlarda, birikmalarda va tsilindr-larda moy oqishi aniqlanadi. Boshqarishning richagli mexanizm- lari tekshiriladi, sozlanadi. Ish rejimidagi tekshiruv yuksiz harakatda va me’yoridagi yuklanishda tekshiriladi. Bunda ishchi harakatlarning davomiyligi tekshiriladi va uni ruxsat etilgani bilan solishtiriladi. Harakatning belgilangandan ko’p bo’lishi nasosning ishdan chiqqanligidan dalolat beradi, saqlash klapanlarining nosozligi tsilindr- porshen birikmasida germetiklikning yo’qolganidan darak beradi. Buzilgan joyni aniqlash, ularning sababi va xarakterini bilish uchun maxsus diagnostik asboblar bilan jihozlangan ko’pgina diagnostika postlaridan foydalaniladi. Yüklə 8,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|