O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti Ekologiya va geografiya kafedrasi

Sinov savollari

1. 
   Suv reaksiyasini qaysi yo`llar bilan aniqlash mumkin?
   
2. 
   Sifatiy va miqdoriy aniqlash usullarining mohiyati nimalardan iborat?
   
3. 
   Suvning kimyoviy tarkibini qaysi ko`rsatkichlar ifodalaydi?
   
4. 
   Suvdagi nitritlar va nitratlar miqdorini qanday aniqlash mumkin?
   
5. 
   Suvdagi sulfatlar miqdorini qanday aniqlash mumkin?
   
6. 
   Suvdagi temir miqdorini qanday aniqlash mumkin?
   

Tajriba ishi 5

Suvning qattiqligini aniqlash va yumshatish

Mashg’ulotning maqsadi: Suv tarkibidagi karbonat miqdorini va umumiy qattiqligini aniqlash usullarini o`rganish.


Mashg’ulotni o`tkazish uchun kerakli asbob-uskunalar, jihozlar va ko`rgazmali qurollar:

1. 
   Xloridkislotaning 0,1 normal eritmasi;
   
2. 
   1 % lito`qsariqmetil eritmasi;
   
3. 
   hajmi 100 mllibyuretka;
   
4. 
   hajmi 150 mllikonussimonkolba;
   
5. 
   Pipetkalar.
   

Nazariyma`lumotlar
Suvning qattiqligi unda erigan ishqorli kalsiy vamagniymetallarningtuzlarigabog’liqbo`ladi. Ba`zi bir hollarda suvning qattiqligi uning tarkibidagi kaliy, natriy, temir (II), marganes (II), alyuminiy tuzlarining mavjudligi bilan belgilanadi.
Suv qattiqligining oshishi uning organik moddalar bilan ifloslanganligiga ham bog’liq bo`lishi mumkin. Chunki, organik moddalar parchalanganda, ko`mir kislotasi (uglekislota) hosil bo`ladi va bu tuproqdagi qattiq kalsiy va magniy tuzlarining ishqorliy yuvilishini tezlashtiradi.
Suvning qattiqligi 4 xilbo`ladi:

1. 
   Umumiy qattiqlik;
   
2. 
   Karbonat qattiqligi;
   
3. 
   Uzatiladigan qattiqlik;
   
4. 
   Doimiy qattiqlik.
   

Suvning umumiyqattiqligi – bu xom suvning qattiqligi bo`lib, suvdagi kaltsiy va magniy tuzlarining umumiy yig’indisi bilan ifodalanadi (belgilanadi).