O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti turdiqulov T

deyiladi 
A. tanlash 
B. bonitirovka
C. juftlashtirish 
D. saralash 
 
 
 
VII BOB 
HAYVONLAR SELKESIYASIDA QO‘LLANILADIGAN URCHITISH 
USULLARI
Urchitish usullari - bu ma‘lum bir vazifani hal etish maqsadida qishloq xo‘jalik 
hayvonlarini turi, zoti va tizimlarga mansubligini hisobga olgan holda caralash 
tizimidir. Hayvonlar seleksiyasida urchitishning uch xili: 1) sof zotli urchitish;
2) zotlarni chatishtirish; 3) turlararo chatishtirish yoki gibridlash usullari 
qo‘llaniladi. 
 Sof zotli urchitish 
Sof
 
zotli urchitishda urchitilayotgan erkak va urg‘ochi mollar, bir xil zotga 
mansub bo‘ladi. Bu usulning afzalligi shundaki, urchitiladigan zotga mansub 
hayvonlar mahsuldorlik jihatidan asosan yuqori ko‘rsatkichga ega bo‘lishi va uni 
takomillashtirish ko‘zda tutilishi kerak. Chorvachilikda madaniylashtirilgan 

---

86 
zotlargina sof holda urchitiladi va ular o‘z irsiy xususiyatlarining ustunligi bilan 
ajralib turadi. 
Chorva mollari va paranda zotlarini sof holda urchitishda quyidagi 
tadbirlardan foydalaniladi: 1) nasl uchun eng yuqori ko‘rsatkichga ega bo‘lgan 
mahsuldor vakillarni tanlash; 2) juftlashtirish uchun erkak va urg‘ochi vakillarni 
seleksion xususiyatlariga ko‘ra ajratish; 3) olingan naslni maqsadga muvofiq 
boqish va parvarish qilish. 
Dunyoga mashhur bo‘lgan mayin junli merinos zot qo‘ylar, arabi zot otlar, 
qimmatbaho qorako‘l qo‘y zoti ana shu sof zotli urchitish asosida yaratilgan. Bu 
usulning kamchiligi shundan iboratki, zotning sifatini 
yaxshilash va 
takomillashtirish juda sekinlik bilan davom etadi. Lekin bu usulda boshqa yo‘l va 
usullardan foydalanib bo‘lmaydi. Masalan, qorako‘l teri(mo‘yna)sining sifatini 
yaxshilash uchun boshqa zot qo‘ylardan foydalanib bo‘lmaydi, aks holda terining 
sifati yomonlashib ketadi. Binobarin, urchitish ishlari faqat muayyan zot ichida 
olib boriladi.