O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti L. A. Botirova, D. M. Tagayeva

Kovrak (
Ferula
)
turkumi vakillari asosan Yevrosiyo va Afrikada tarqalgan. 
O'zbekistonda uning 45 turi o'sadi. Bu turkum vakillari ko'p yillik monokarpik 
(hayotida bir marta gullab meva beradigan) va polikarpik (har yili gullab meva 
beradigan) poyalari yo'g'on va baland bo'yli o't o'simliklardan iborat. Barglari uzun 
bandli, yirik, yaprog'i bir necha37karra bo'lingan, poyadagi barglarining qini yaxshi 
rivojlangan. Soyabonlari yirik, ko‘p gulli. Gullari bir yoki ikki jinsli, sarg'ish. Mevalari 
—pistachadan iborat. Kovraklar cho'ldan tortib, tog'larning yuqori qismlarigacha 
bo'lgan hududlaridagi sho'rxok, gipsli, mayda chag'ir toshli tuproqlarda, shag'alli 
hamda toshli joylarda tarqalgan. Respublikada keng tarqalgan turlaridan biri — 
F. 
diversivittata
. Kovraklar yaxshi yem-xashak, asalshira beruvchi, dorivor va iste’mol 
qilinadigan (sassiq kovrak) o'simliklar hisoblanadi. 

Zira (Bunium)
turkumi. Zira turkumiga ko'p yillik, tugunakli o't o'simliklar 
kiradi. Ildiz bo'g'zida joylashgan to'p barglari uzun bandli, yaprog'ipatsimon qirqilgan. 

---

38 
Gullari 2 xil — ikki va bir jinsli gulqo'rg'oni murakkab, gultojibargchalari oq rangli. 
Ziraning xushbo'y zira 
(B. persicum
) nomli turini ko’pchilik yaxshi biladi. U tuganakli, poyasi tik 
o'suvchi, oqimtir yashil rangli, tuksiz ko'p yillik o't. Asosan O'zbckistonning janubiy 
tumanlarida mayda chag'ir toshli soz tuproqlarda, tog'ning pastki va o'rta qismlarida 
o'sadi. Zira iyunda gullab, mevasi iyul-avgustda yetiladi. Bu turli taomlar tayyorlashda 
ishlatiladigan muhofazaga muhtoj tur. Urug'idan va tuganagidan ko'payadi.

Itjumrut (
Rham nus
)
turkum. U qadar baland bo’lmagan daraxt yoki buta
usimlik. Barglari tikanli, qarama-qarshi joylashgan, gullari bir jinsli, to’rt a’zoli,
mevasi danak, tugunchasi turt uyali. O’zbekistonda bu turkumning toshloq va
tog’ oldi zonasida o’sadigan