Umumiy tushuncha Ro’yandoshlar oilasi yer sharidagi 500 ta turkumga oid 7000 ga yaqin turni
birlashtiradi. O’abekistonda 8 ta turkumga mansub 50 ta tur o’sadi. Oilaning
ko’pchilik turlari tropic hududlarda o’sadi. Oila turlari asosan daraxt va
butalardan iborat. Barglari qarama-qarshi yoki doira bo’lib joylashgan. Gullari
aktinomorf, ikki jinsli, mevasi ko’sakcha yoki rezavor meva. Oila vakillari
orasida Arab kofesi (
Coffea arabica ), Xin daraxti (
Cinchona ledgeriana ) kabi
foydali turlari bor. Janubiy Amerikada yovvoyi holda o’sadigan Xin daraxti
po’stlog’ida xinin alkoloidi bor. Bu alkoloid bezgakka qarshi eng yaxshi natija
beruvchi dori hisoblanadi. Bu daraxt Indoneziya, Shri Lanka va Hindistonda
ekiladi. Markaziy Osiyoda ro’yan (Rubia tinctorum) keng tarqalgan bo’lib, uning
ildizidan alizarin bo’yog’i olinadi va undan yana buyrakdagi toshni parchalovchi
vosita sifatida foydalaniladi.
Zaytundoshlar oilasi vakillari daraxt va buta o’simliklardir. Ularning
barglari qarama-qarshi joylashgan, oddiy ba’zan murakkab, chetlari tekis,
to’pguli ro’vaksimondir. Gullari ikki jinsli, ba’zan ayrim jinsli va 2 uyli, qo’sh
gulqo’rg’onli, ba’zan gulqo’rg’onsiz. Oilaning shumtol (
Fraxinus L ), Farzitsiya
(
Forsytia Vahl ), Nastarin (
Syringa ), Ligustrum (
Ligustrum L ), Jasmin
(
Jasminium L ) kabi turkumlari mavjud.
Pechakdoshlar oilasi yer yuzida keng tarqalgan (kosmopolit). Tropik Osiyo
va Amerikada yanada ko’proq uchraydi. Hayotiy shakli bo’yicha oilada bir va
ko’p yillik o’tlar ustunlik qiladi. Oila vakillarining barglari oddiy,
yonbaargchasiz. Gullari bittadan, ba’zan to’pgulli, to’g’ri, 2 jinsli. Gulqo’rg’oni
murakkab, kosacha va gultojlari yopishgan, urug’chisi 2 urug’kurtakli. Mevasi
asosan ko’sakcha.
Ituzumdoshlar oilasi y er yuzidagi ba rcha quruq hududla rda ta rqalga n.,
erkin Janubi y Amcrika oila vakillari ning cng yi ri k marka;zlaridan hisobla nad
i. Hayot iy shakliga ko'ra oilada o't o'sim l i klar va but ala r ust u nli k qiladi. Oila
ni ng kichi k daraxt la rdan iborat t u rla ri ham bor. Ba rgla ri odd iy, but u n
yoki t u rli darajada o'yilga n, bo'l ingan , yonbargchasi z, navbat bila n o'
rnashga n. ·ro'pguli asosan gaja ksi n1on, gul lari aktinon1orf yok i bi roz qiyshiq,
ikki ji nsli, gulqo' rg'on bo'lak la ri va changchisi 5 tada n. U rug'chisi 2 ta.
Mcvasi - rczavor.
