O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi guliston davlat universiteti san`atshunoslik fakulteti

TAYANCH SO‘ZLAR LUG‘ATI
GLOSSARI

1.	Algoritm	masalani yyechish rejasi yoki ketma-ketligi
2.	Arximed jismlari	muntazam ko‘pyoqliklarning uchlari kesilganda hosil bo‘lgan yarim muntazam ko‘pyoqliklar
3.	Aylana	berilgan nuqtadan teng masofalarda joylashgan nuqtalarning to‘plami aylana deyiladi.
4.	Aylantirish markazi	aylanish o‘qi bilan aylantirish tekisligining kesishuv nuqtasi

5.	Aylanish sirtlari	biror tekis yoki fazoviy chiziqning qo‘zg‘almas to‘g‘ri chiziq atrofida aylanishidan hosil bo‘lgan sirt aylanish sirti deb ataladi
6.	Aylantirish tekisligi	biror shaklning nuqtasi orqali o‘tuvchi va aylanish o‘qiga perpendikulyar tekislik
7.	Bissektor tekisligi	H va V proeksiyalar tekisliklaridan barobar uzoqlikdagi nuqtalarning geometrik o‘rni yoki H va V tekisliklar orasidagi bissektor tekisli
8.	Bosh meridian	aylanish sirtining bosh meridian tekisligi bilan kesishgan chizig‘i
9.	Bosh meridian tekisligi	sirtning aylanish o‘qi orqali o‘tgan frontal kesuvchi tekislik
10.	Dizayn	chizma, rasm, loyiha
11.	Dodekaedr	yon yoqlari 12 muntazam uchburchakdan iborat bo‘lgan qavariq ko‘pyoqlik sirt yoki muntazam o‘n ikki yoqlik
12.	Egri chiziq	fazoda yoki tekislikda ma'lum yo‘nalishda uzluksiz xarakatlanuvchi biror nuqtaning qoldirgan izi
13.	Egri chiziq klassi	fazoviy egri chiziqlarda biror to‘g‘ri chiziq orqali unga o‘tkazilagan eng ko‘p urinma tekisliklar soni. tekis egri chiziqlarda tekislikdagi biror nuqtadan unga o‘tkazilgan eng ko‘p urinmalar soni
14.	Egri chiziq tartibi	fazoviy egri chiziqlarda tekislik bilan egri chiziqning eng ko‘p kesishish nuqtalar soni. tekis egri chiziqlarda to‘g‘ri chiziq bilan egri chiziqni eng ko‘p kesishish nuqtalar soni.
15.	Egri chiziq urinmasi	egri chiziq bilan umumiy nuqtaga ega bo‘lgan to‘g‘ri chiziq
16.	Egri chiziqning egriligi	egri chiziqda o‘tkazilgan qo‘shni yarim urinmalar orasidagi burchakning ular orasidagi yoy uzunligiga nisbatining limiti
17.	Ellips	har-bir nuqtasidan berilgan ikki nuqtagacha bo‘lgan masalalar yig‘indisidan tashkil topgan geometrik o‘rin
18.	Elliptik kesim	konusning barcha yasovchilarini kesib, uning o‘qiga perpendikulyar bo‘lmagan tekslik kesishishidan hosil bo‘lgan shakl
19.	Epyur	tekis chizma
20.	Evolventa	evolyutani hosil qilgan egri chiziq. evolyuta urinmalarida cheksiz ko‘p evalventalar hosil qilishi mumkin
21.	Evolyuta	egri chiziqning barcha nuqtalari uchun yasalgan egrilik markazlarining geometrik o‘rni
22.	Fasad	binoning tashqi tomondan ko‘rinishi
23.	Fazoviy egri chiziq	barcha nuqtalari bitta tekislikda yotmagan egri chiziq
24.	Fazoviy tasavvur	inson ongida shakllangan obrazni ko‘z oldiga keltirish
25.	Fazoviy tafakkur	bu nazariy va amaliy masalalarni yechish jarayonida fazoviy obrazlarni yaratishni ta'minlaydigan aqliy faoliyat turidir
26.	Frontal tekislik	frontal (V) proeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lgan tekislik
27.	Frontal proeksiyalar tekisligi	shaklning frontal proeksiyalari yotgan tekislik (V)
28.	Frontal to‘g‘ri chiziq	frontal proeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lgan to‘g‘ri chiziq

29.	Geksoedr	muntazam oltiyoqlik
30.	Giperbola	har bir nuqtasidan berilgan ikki nuqtagacha bo‘lgan masofalar ayrmasidan tashkil topgan geometrik o‘rni
31.	Gorizontal to‘g‘ri chiziq	gorizontal proeksiyalar tekisligiga paralel bo‘lgan to‘g‘ri chiziq
32.	Giperbolik kesim	konusning ikkita yasovchiga parallel tekislik bilan kesishishidan hosil bo‘lgan shakl
33.	Gorizontal proeksiyalar tekisligi	shaklning gorizontal proeksiyalari yotgan gorizontal tekislik (H)
34.	Gorizontal tekislik	gorizontal (H) proeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lgan tekislik
35.	Grafika	atrofimizdagi voqeliklarni tekislikda tasvirlash usuli
36.	Ijodkorlik	insonning borliqni bilish va o‘zgartirishga qaratilgan ongli, maqsadga yo‘naltirilgan faoliyati bo‘lib, uning natijasida yangi, o‘ziga xos, ilgari mavjud bo‘lmagan moddiy va ma'naviy ne'matlar yaratish tushuniladi
37.	Ijodiy tafakkur	ma'lum vaqtda va vaziyatda zarur hamda foydali yangilik yaratish tushuniladi. umuman olganda ma'lum narsani ijod mahsuli deyish mumkin
38.	Ikkinchi tartibli aylanish sirtlar	ikkinchi tartibli egri chiziqlarning o‘z o‘qlaridan biri atrofida aylanishidan hosil bo‘lgan sirtlar
39.	Ikkinchi tartibli sirtlar	biror to‘g‘ri chiziq bilan maksimum ikki nuqtada kesishgan sirtlar yoki tenglamasining darajasi ikkiga teng sirtlar
40.	Ikosoedr	yon yoqlari 20 ta muntazam uchburchakdan iborat bo‘lgan qvariq ko‘pyoqlik sirt
41.	Jipslashtirish usuli	aylantirish usulining xususiy holi bo‘lib, bunda aylantirish o‘qi sifatida tekislikning biror izi qabul qilinadi va uning atrofida aylantirib tekislik shu proeksiyalar tekisligiga jipslashtiriladi
42.	Kanal sirti	bir tekis uzluksiz shakli o‘zgarib boruvchi yopiq chiziqning harakatidan hosil bo‘ladi
43.	Karkas	sirtlarni aniqlaydigan nuqtalar yoki chiziqlar to‘plami
44.	Kinematik sirt	yasovchisining knematik harakatlanishi natijasida hosil bo‘lgan sirt
45.	Ko‘pyoq	bir necha tekisliklarni kesishuvidan hosil bo‘lgan shakl
46.	Ko‘pyoqlik	tomonlari tekis uchburchak yoki ko‘pburchaklar bilan chegaralangan qirrali sirt
47.	Kompozitsiya	arxitektura yoki boshqa barcha san'at asarlarining tarkibiy elementlari va qismlarini yaxlit bir garmonik badiiy tizimda tashkil etish va birlashtirish
48.	Konstruktor	mashina, mexanizm, inshoot va ularning ayrim qismlari konstruksiyasini tuzuvchi mutaxassis, muhandis deb tushuniladi
49.	Konstruksiya	to‘plash, yig‘ish, tuzilish, qurilish
50.	Konstruksiyalash masalalari	u yoki bu detalning, moslamaning, mashina hamda inshooatlarning shaklan va mazmunan o‘zgarishi nazarda tutiladi

ISHCHI FAN DASTURIGA MUVOFIQ BAHOLASH MEZONLARINI QO‘LLASH BO‘YICHA USLUBIY KO‘RSATMALAR

Baholash usullari

Ekspress testlar, amaliy ishlar, og‘zaki so‘rov, prezentatsiyalar

Baholash me’zonlari

5 ball “a’lo”. Xulosa va qaror qabul qilishi; Ijodiy fikrlay olishi; Mustaqil mushohada yurita olishi; Olgan bilimlarini amalda qullay olishi; Mohiyatini tushinishi; Bilish, aytib berishi; Tasavvurga ega bo‘lishi. 4 ball “yaxshi”. Mustaqil mushohada yurita olishi; Olgan bilimlarini amalda qo‘llay olishi; Mohiyatini tushunishi; Bilish, aytib berishi; Tasvvurga ega bo‘lishi. Mustaqil mushohada yurita olishi; Olgan bilimlarini amalda qo‘llay olishi; Mohiyatini tushunishi; Bilish, aytib berishi; Tasvvurga ega bo‘lishi. 3 ball “qoniqarli”. Mohiyatini tushunishi;Bilish, aytib berishi; Tasavvurga ega bo‘lishi. 2 ball “qoniqarsiz”. Aniq tasavvurga ega bo‘lmaslik. Bilmaslik.

Reyting taqsimoti

Nazorat turi	Nazorat shakllari	Har bir nazorat uchun belgilangan maksimal ball	Nazorat shakllari bo‘yicha maksimal ball
Joriy nazorat	1. uy vazifasi, darsdagi faollik	5	5
	2. mustaqil ish	5
	1. uy vazifasi, darsdagi faollik	5	5
	2. mustaqil ish	5
Jami		5	5
Oraliq nazorat	1.Test	5	5
	1.Test	5	5
Jami		5	5
YAkuniy nazorat	1. Test	5	5
Jami		5	5

ASOSIY VA QO’SHIMCHA O’QUV ADABIYOTLAR HAMDA AXBOROT MANBAALARI

Asosiy adabiyotlar

Muhandislik grafikasi bo‘yicha
1. Ro‘ziyev E.I., Ashirboyev A.O. Muhandislik grafikasini o‘qitish metodikasi-T.: “Fanvatexnologiya, 2010.
2. Rahmonov I., Qirg‘izboyeva N., Ashirboyev A., Valiyev A., Nigmanov B.Chizmachilik. “Voris nashriyot”, 2016
3. Sh.K.Murodov va boshqalar. Chizma geometriya. -T.: “Iqtisod-moliya”,2006
4. Sh.Murodov, R.Ismatullayev, N.Tashimov, B.Siddiqov. Topografik chizmachilik. - T.: “Cho‘lpon”,2009
5. LRaxmonov, A.AbduraxmonovChizmachilikdan ma’lumotnoma -T.: “A.Navoiy Milliy kutubxonasi”,2005
6. A.Abduraxmonov. Chizmachilikdan grafik ishlar tizimi. -T.: “Cho‘lpon”,2005
7. J.Yo.Yodgorov. M ashinasozlik chizmachiligi. -T.: “0 ‘zbekiston”,2009
8. J.Yo.Yodgorov. Geometrik va proeksion chizmachilik-T.: “Yangiasravlodi”,2008
Qo‘shimcha adabiyotlar
9. Sh.M.Mirziyoyev Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib intizom va shxsiy javobgarlik-har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag‘shlangan majlisidagi O ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqi. // Halq so‘zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvar, JVs 11.
10. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Toshkent, “O‘zbekiston”, 2017 yil,
11. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz.Toshkent, “O‘zbekiston”, 2016 yil,
12. Abdirasilov S. Tasviriy san’at va uni o ‘qitish metodikasi. O‘quv qoilanm a. T:, Ilm-Ziyo: 2011
13.Xacano P. Maktabda rasviriy san’at o’qitish metodikasi. T:, Fan: 2004
14. Abdirasilov S. Tasviriy san’at atamalari. O‘quv qo‘llanma.T.: TDPU, 2003.
15. Abdirasilov S., Tolipov N. Rangtasvir. T.: Bilim, Arnaprint. 2005.
16. Boymetov B., Abdirasilov S. Chizmatasvir. O‘quv qo‘llanma. T.: G ‘ofur G‘ulom- matbaa ijodiy uyi, 2004.
17.Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat.-T., “Adabiyot jam g’armasi”, 2006.
18.Rahmonov 1. Chizmachilik, 8 - sinf, darslik. -T.: “0 ‘qituvchi”, 2014.
19.Rahmonov I. Chizmachilik, 9 -s in f , darslik. -T.: “0 ‘zbekiston”, 2014.
20.Rahmonov I., Valiyev A., Valiyeva B. Muhandislik grafikasi fanini o ‘qitishning
zamonaviy texnologiyalari. —T.,: “Navro‘z”, 2015.
21.Rahmonov va b. Chizmachilikni o ‘qitishda pedagogik texnologiyalar. I-Il qismlar.
- T .: TDPU rizografi. 2013.
22.M.B.Shah, B.C.Rana. Engineering Drawing, India by Sai Print-O-Pac Pvt.Ltd,
India, 2007, 2009.
Internet saytlari:
23. www.tdpu.uz
24. www.Ziyonet.uz
26. www.edu.uz
26. tdpu-INTERNET.Ped

1Кадрлар тайёрлаш миллий дастури. Баркамол авлод- Узбекистан тараккиётининг пойдевори. Т., «Шарк», 1998 йил. 41б.

2

3

4Drapeau Patti. Sparking student creativity (proctikal ways to promote innovative thinking and problem soving). - Alexandria - Virginia, USA: ASCD, 2014.

5Abduqodirov A.A., Astanova F.A., Abduqodirova F.A.. “Case-study” uslubi: nazariya, amaliyot va tajriba. -T.: “Tafakkur qanoti”, 2012- yil. 6- bet.

6Murodov Sh. va boshqalar, Chizma geometriya kursi, T., «O‘qituvchi”, 1988 y., 295-bet.