O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. U. Raxmonov

2.
 
Hisobiy yuklamani o‘rtacha quvvat va forma koeffitsiyenti
asosida aniqlash. 
Mazkur usulda hisobiy va o‘rtacha kvadrat yuklamalar teng deb 
olinadi. Bunday joizlik takrorlanuvchi qisqa rejimda ishlaydigan 
iste’molchilar guruh uchun hamma vaqt to‘g‘ridir. Ish rejimlari davomli 
bo‘lgan, ko‘p sonli va quvvatlari o‘zaro kam farqlanadigan iste’molchilar 
guruhi uchun ham qabul qilinishi mumkin. 
O‘rtacha quvvat va forma koeffitsienti asosida aniqlash uchun sex 
shina o‘tkazgichlarining, sex TP kichik kuchlanishli shinalarining, 10 kVli 
BTK shinalarining hisobiy yuklamalarini topishda ishlatish tavsiya etiladi. 
Guruh iste’molchilar uchun hisobiy yuklama quyidagi munosabatdan 
aniqlanadi: 
P
x
 = K
fa
 

 P
o’rt.m
; 
Q
x
 = K
fr
 

 Q
o’rt.m
yoki Q
x
 = P
x

 tg 

; 
Sх
Р
Q
х
х


2
2
Bu yerda, 
.
'
.
.
'
.
rt
o
kv
rt
o
a
f
P
P
K

bo‘lib, yuklamalar grafigini vaqt bo‘yicha 
notekisligini ko‘rsatadi. Unumdorligi barqaror sex va zavodlar uchun 
koeffitsientning qiymati yetarli darajada stabil bo‘ladi. Loyihalash 
jarayonida 
K
f.a
koeffitsientining qiymatini o‘xshash texnologiyali 
korxonaning tajribaviy ko‘rsatgichlarini tahlil qilish natijasidan olinadi. 
Agar bunday tajribaviy natijalar ma’lum bo‘lsa, u holda 
K
f.a
=1,1-1,2 
oralig‘ida olinishi mumkin. Elektr ta’minot tizimining yuqori 
pog‘onalariga koeffitsientning kichik qiymatlari to‘g‘ri keladi. 

---

53 
Yuqorida keltirilgan formulalardagi katta yuklamali smenadagi 
o‘rtacha quvvatlariga aniqlashda quyidagi usullardan foydalanish mumkin: 
1.
O‘rnatilgan quvvat va ishlatilish koeffitsientiga asoslangan usul, bunda 
P
o‘rt.m
=K
ish.a 

 P
n
; Q
o‘rt.m
=K
ish.r
 

 Q
n
yoki Q
o‘rt.m
= P
o‘rt.m
 

 tg 

 . 
2.
Mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan elektr energiyaning solishtirma 
sarfi va smenada tayyorlanadigan mahsulotlar soniga asoslangan usul. 
3.
Korxona maydonining yuza birligiga to‘g‘ri keladigan solishtirma 
yuklamaga asoslangan usul. 
Ekspluatatsiya sharoitida o‘rta quvvatlarni aktiv va reaktiv energiya 
hisoblagichlarining ko‘rsatgichlari bo‘yicha aniqlanadi.