O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. U. Raxmonov

3.2. Elektr yuklamalar grafiklarini harakterlovchi asosiy 
kattaliklar.
Yuklamalarni hisoblash va tadqiqot qilishda iste’molchilarning quvvat 
va vaqt bo‘yicha ish rejimini tavsiflovchi yuklamalar grafiklarining 
koeffitsientlaridan foydalaniladi. Bunday koeffitsientlar xususiy va guruh 

---

39 
grafiklari uchun aniqlanib, mos ravishda kichik k va bosh K xarflar bilan 
belgilanadilar. 
Ishlatilish koeffitsiyenti
deganda, o‘rtacha aktiv quvvatni nominal 
quvvatga nisbati tushuniladi va uning miqdori eng ko‘p yuklamali smena 
uchun aniqlanadi: 
;
.
'
.
n
rt
o
a
ish
p
p
k






n
n
n
n
a
ish
n
rt
o
a
ish
p
p
k
P
P
K
1
1
.
.
'
.
Bu yerda, 
p
n, 
P
n
- mos ravishda bir yoki guruh iste’molchilarining 
nominal aktiv quvvatlari. 
P
n
ni miqdorini takroriy qisqa muddatda 
ishlaydigan iste’molchilarda ularning pasportlaridan olinadi. 
p
s, 
P
s
- mos ravishda ayrim guruh iste’molchilarning o‘rtacha aktiv quvvat 
energiya hisoblagichlarining ko‘rsatgichi bo‘yicha aniqlanadi: 
3.6-rasm. Har xil rejimlarda ishlovchi elektr iste’molchilarning yuklamasi. 
s
a
rt
o
t
э
p

.
'
;
s
А
rt
o
t
Э
P

.
'
э
a
, Э
A
- bir yoki guruh iste’molchilarning qabul qilgan aktiv elektr 

---

40 
energiyasi. 
t
s
- sikl uchun vaqt intervali. 
Yuqorida keltirilgan munosabatlarni reaktiv quvvatga ham yozish 
mumkin: 
n
rt
o
r
ish
q
q
k
.
'
.

; 





n
n
n
n
r
ish
n
rt
o
r
ish
q
q
k
Q
Q
k
1
1
.
.
'
.
; 
s
r
rt
o
t
э
q

.
'
;
s
r
rt
o
t
Э
Q

.
'
. 
Har xil rejimlarda ishlovchi elektr iste’molchilari uchun ishlatilish 
koeffitsiyentlarining o‘rtacha qiymati ma’lumotlarda keltirilgan.