O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

8 – LABORATORIYA ISHI 
 
DIZEL DVIGATELLARINING TA’MINLASH TIZIMI 
TUZILISHI VA ISHLASH PRINSIPINI O‘RGANISH 
 
8.1. Ishdan ko‘zda tutilgan maqsad: 
Dizel dvigatellarining ta’minlash tizimining tuzilishi, ishlash 
prinsipi, shuningdek, ta’minlash tizimiga kiruvchi asboblarning 
vazifalari va ularning konstruksiyalarini o‘rganishdan iborat.
 
8.2. Ish bo‘yicha qisqacha nazariy ma’lumotlar 

Dizel dvigatellarining ta’minlash tizimining karbyuratorli 

dvigatellar ta’minlash tizimidan farqi ish aralashmasini hosil qilish va 
uni alangalatish usulidir.
Karbyuratorli dvigatelda kiritish taktida silindrlarga karburatorda 
havo va benzindan tayyorlangan yonuvchi aralashma kiritilsa, dizelda 
esa sof havo kiritiladi. Siqish taktining oxirida karburatorli dvigatelda 
ish aralashmasi elektr uchqunidan alangalansa, dizelda esa silindrda 
siqilgan havoga dizel yonilg‘isi purkaladi. Purkalgan yonilg‘I mayday 
tomchilarga ajralib, yonish kamerasining butun hajmiga taqsimlanib, 
bug‘lanadi, havo bilan aralashadi va ish aralashmasini hosil qilib, o‘z-
o‘zidan alangalanadi. Dizelda yonilg‘ini yetarli darajada mayday 
zarrachalarga ajratish va yonilg‘I mash’alini uzoqqa otiluvchanligini 
ta’minlashga, yonilg‘ini yuqori bosim ostida purkalishi evaziga 
erishiladi.
Dizel ta’minlash tizimi samaradorligini oshirishda yonilg‘I 
uzatuvchi asboblar va aralashma tayyorlash asboblari bilan birgalikda 
yonish kamerasining shakli hamda ularda havo harakatini va yonilg‘i 
kiritishni tashkil qilishning ta’siri alohida ahamiyatga egadir. 

---

37 
8.1 – rasm. Dizel ta’minlash tizimining umumiy sxemasi: 1 – yonilg‘i 
qabul qilgich; 2 - yonilg‘i baki; 3 – to‘r simli tozalagich;
4, 11, 18 – qaytarish naychalari; 5 – jo‘mrak; 6, 10, 21, 23 – past 
bosim naychalari; 7 – mayin tozalash filtri; 8 – shtutser;
9, 14 – tiqinlar; 12 – qo‘l nasosi; 13 – o‘tkazib yuborish klapani;
15 – yuqori bosim naychasi; 16 – shtutser; 17 – forsunka; 19 – yuqori 
bosim yonilg‘i nasosi; 20 – yonilg‘i haydash nasosi; 22 – dag‘al filtr.