O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

Markaziy ta’mirlash ustahonasi
(MTU) traktorlarni, kombayinlarni 
va avtomobillarni ta’mirlash, TXK ishlarini bajarishga moljallangan. 
Odatda tubdan ta’mirlash (TT) ishlaridan tashqari barcha ishlarni MTU 
larida bajarish mumkin.
Tarkibida 25,50, 75 traktori mavjud MTU larda bir ish joyiga 
moljallangan diagnostikalash va TXK bolimlari mavjud va huddi 
shunday postlar TTB ustaxonalarida ham rejalashtiriladi. Agarda MTU 
larida traktorlarning soni 100, 150 va 200 tagacha bolsa, unday hollarda 
ikkita bolak postlar boladi. Ular TXK ga va texnik diagnostikalashga 
moljallanadi. MTU ning bunday bolimi royxatida bolishi zarur bolgan 
diagnostikalash TXK jixozlari 5.2 jadvalda keltirilgan. 
5.2. jadval 
MTU diagnostikalash va TXK bolimidagi 
asosiy jixozlarning table royxati
Jixozlar 
Traktor parkidagi jixozlar soni, dona 
25 
50 
75 
100 
150 200 
Sozlovchi usta asboblar jamlamasi 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
Mashinani moylash va quyish 
qurilmasi 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
Moylash tizimini yuvish qurilmasi 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
Porshenli havo kompressori: 
ko‘chmas 
ko‘char
 
- 
1 
- 
1 
- 
1 
1 
- 
1 
- 
1 
- 

---

183 
Diagnostikalash vositalarining 
jamlamasi 
- 
1 
1 
1 
1 
1 
Yo‘nish jilvirlash dastgoxi 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
Bo‘limning (brigadaning) ta’mirlash texnik bazasi Yangi yoki 
ta’mirlangan masinalarni ishlatish, obkatkalash davrida TXK uchun 
mo‘ljallangan; KTXK, mashinalarga yonilg‘i va moylash maxsulotlarini 
quyish, mashinalarning agregatlarini komplektlash, hamda ishchi 
organlarini texnologik sozlash; mashinalarga 1-TXK, 2-TXK va MTXK; 
mashinalarni qisqa yoki uzoq muddat saqlashda TXK; ishchi kunlar 
oralog‘ida mashina va agregatlarni saqlash; oddiy qishloq xo‘jaligi 
mashinalariga mashinalariga joriy ta’mirlash bajarish. 
TTB larning qurish uchun, 20, 30, va 40 traktorlarga 
mo‘ljallangan namunaviy loyixalar mavjud. 
Namunaviy TTB loyixalarining bo‘limlarining asosiy 
ko‘rsatkichlari 5.3 jadvalda keltirilgan. 
5.3.jadval 
TTB bo‘limlarining namunaviy loyixalarining
asosiy ko‘rsatkichlari 
Ko‘rsatkichlar 
Namunaviy loyixa ko‘rsatkichi 
20 
traktorga 
30 
traktorga 
40 
traktorga 
Xizmat ko‘rsatiladigan mashinalar 
soni:traktorlar 
Kombayinlar 
Qishloq xo‘jaligi mashinalari 
20 
14 
169 
30 
21 
248 
40 
28 
329 
Isitiladigan mashina turar joylari 
12 
18 
24 
Bo‘lim maydoni, ga 
1,68 
2,12 
2,54 
Qurilish zichligi, % 
32,0 
35,2 
30,8 
TXK va T ishlarini bajarishdagi ish hajmi, 
ishchi. soat
7695,0 
11 295,0 
15 072,0 
TTB o‘z ichiga quydagi bo‘limlarni qamrab oladi: 

ishlatish (ekspluatatsiya); 

---

184 

MTP TXK va T; 

mashinalarni uzoq muddat saqlash; 

yonilg‘i va moylash materiallari; 

mashinalarni tozalash va yuvish; 

yordamchi binolar va qurilmalar. 
Agarda, korxona etarli darajada material-texnik bazasiga ega 
bo‘lmasa, MTP tarkibida xizmat ko‘rsatish bo‘yicha yuqori malakali 
mutaxasislarga ega bo‘lmasa, mavzud jixozlar to‘liq yuklanishiga imkon 
bo‘lmasa, u holda boshqa qishloq xo‘jaligi korxonalari bilan, texnikalarga 
hamkorlikda TXK koperatsiyalarini yaratishi kerak. Bunday TXK 
usullardan biri – xizmat ko‘rsatish korxonasining ishchi kuchlarini va 
vositalarini shartnoma asosida jalb qilish usuli hisoblanadi. Bunday 
holatlarda xizmat ko‘rsatish korxonasining kuch va vositalari bilan 
bajariladigan ishlarning turlari bir necha turda bo‘lib, ko‘pchilik hollarda 
maxalliy sharoitlarga bog‘liq bo‘ladi.
MTP ni qo‘llash shartlari bo‘yicha va ko‘chmas hamda ko‘char 
ustaxonalar orasida bajariladigan ishlarni taqsimlab bir kunda ko‘char 
mashinalarga xizmat ko‘rsatish soni 100 traktorni tashkil qilishi mumkin.
100 traktorga TXK uchun talab 
qilinadigan ko‘char texnik vositalar 
Mexanizatsiyalangan quyish agregati ……………..2,48 
TXK agregati ……………………………………….2,77 
Ko‘char ta’mirlash ustaxonasi ………………………2,95 
Ko‘char diagnostikalash qurilmasi ………………….0,56 
TXK agregatlarining haydovchilari bir vaqitda sozlovchi-usta, 
mexanizatsiyalangan quyish agregatining haydovchisi – quyuvchi, 
ko‘char ta’mirlash (yoki ta’mirlash-diagnostikalash) ustaxonasi 
haydovchisi – chilangar-ta’mirlovchi hisoblanadi.