O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax viloyati kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi Jizzax viloyati Do‘stlik Abu Ali ibn Sino nomidagi jamoat salomatligi texnikumi

Oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi
Ko‘pincha oksidlanish-qaytarilish reaksiyasini poroshoklar, hab dori, suyuq dori va boshqa dori shakllarini tayynrlashda kuzatish mum- kin. Dori tarkibida oksidlovchi moddalar (kaliy permanganat, xlor, bro‘, simob II xloridi, vodorod peroksidi, kumush nilrat, natriy nitrit va boshqalar) va yengil oksidlanuvchi moddalar (fcnol, amidopirin, analgin, antipirin, apo‘orfin, adrcnalin, ayrim vitaminlar, antibiotiklar, ckstrakt- lar va o‘simlik kukunlari) bo‘lganda oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi kelib chiqish holatlari kuzatiladi.
Rp: Solutionis Natrii bro‘idi 5,0-180 ml Acidi ascorbinici 1,5 Natrii nitritis 1,0
M D. S. Kuniga 1 osh qoshiqdan 3 mahal ichilsin.
Kislotali sharoitda natriy nitrit parchalanib azot oksidi hosil bo‘ladi. U esa o‘z navbatida askorbin kislotaning oksidlanishiga sabab bo‘ladi. Buni dori rangini o‘zgarganidan ham bilsa bo‘ladi. Bunday dorini bemorga bcrish taqiqlanadi.
Almashinisii reaksiyasi
Nomutanosiblik ko‘pincha almashinish reaksiyasi natijasida kelib chiqadi.
Rp: Solutionis Sulfacyli natrii 20%-5 ml Solutionis Cupri sulfatis 20%-5 ml M. D. S. Ko‘z to‘lchisi.
Sulfatsil natriy va mis sulfatning o‘zaro almashinish reaksiyasi na- tijasida suvda yo‘on eriydigan sulfatsilni misli tuzi cho‘kmaga tushadi. Sulfatsil natriy rux sulfat bilan ham cho‘kma hosil qiladi.
Rp: Calcii chloridi 6,0
Codeini phosphatis 0,5 Aquae purificatae 150 ml
M. D. S. Kuniga 2 osh qoshiqdan ichiladi
Reaksiya natijasida kalsiy fosfat cho‘kmaga tushadi. Bunday dorini bemorga berish taqiqlanadi.
Rp: Solutionis lchthyoli 5%-100 ml Aquae Plumhi 50 ml M. D. S. Signa Eritma.
Reaksiya natijasida suvda qiyin eriydigan tuz hosil bo‘ladi. Ixtiol eritmasi mis, qo‘rg‘oshin tuzlari va novokain bilan nomutanosib. Bunday dorini bemorga berish taqiqlanadi.
Rp: Solutionis Aethylmorphini hydrochloridi 2%-10 ml Natrii iodidi 0,5
M. D. S. Kuniga 10 to‘lchidan 2 mahal ichilsin.
Bu dorini tayyorlagandan keyin ma'lum bir vaqt o‘tgach etilmorfin gidroyodid cho‘kmasi hosil bo‘ladi. Cho‘kmani hosil bo‘lish tezligi dori moddasining miqdoriga bog‘iiq bo‘ladi, bu dorini bemorga berib bo‘lmaydi. Chunki cho‘kkan modda zaharli hisohlanadi.
Pro‘edol, dibazol va boshqa azotli asoslar bro‘id, yodid, salitsilat hamda benzoatlar bilan suvda yo‘on criydigan moddalar hosil qiladi.
Yuqorida keltirilgan misollarni ayrimlari nomutanosib bo‘lib, ularning nomutanosibligini chcklash mumkinligi aniqlangan. Bu holatning ayrimlarini shifokor bilan maslahatlashib, keyin unga o‘zgartirish kiritish mumkin.