O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax viloyati kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi Jizzax politexnika institute huzuridagi Sharof Rashidov politexnika texnikumi

Tahdidlar va himoya oby’ektlarini toifalash. Axborot ayrim simvollar (belgilar) to‘plami sifatida har xil turdagi axborot tashuvchilar daturli shakllarda mavjud bo‘lishi mumkin. Axborotlashtirish jarayonlarining jadal suratlar bilan rivojlanishi natijasida zamonaviy hisoblash vositalari asosidagi avtomatlashtirilgan tizimlarda to‘planuvchi, saqlanuvchi va qayta ishlanuvchi axborot hajmi tobora ortib bormoqda.
Avtomatlashtirilgan tizim – xodimlardan va qo‘yilgan va zifani bajarishda axborot texnologiyasini qo‘llovchi avtomatlashtirish vositalari majmuasidan iborat bo‘lgan tizimdir. Avtomatlashtirilgan tizimda axborot xavfsizligini ta’minlash muammosining asosiy yo‘nalishlaridan biri – bu axborot tizimiga mumkin bo‘lgan tahdidlarni aniqlash, tahlilqilish va toifalashdan iborat. Ahamiyati kata bo‘lgan tahdidlar ro‘yxatini tuzish, ularning ehtimolligini baholash va g‘arazli kimsalar tomonidan sodir etilish modelini yaratish himoyaning optimal tizimini hosil qilishda asosiy axborot hisoblanadi.
Axborot xavfsizligiga tahdid– axborot xavfsizligining buzilishiga imkon beruvchi yoki real xatarlarni vujudga keltiruvchi sharoit va omillar to‘plamidir.
Avtomatlashtirilgan tizimning axborot xavfsizligiga tahdid– bu avtomatlashtirilgan tizimda qayta ishlanuvchi axborotga, uning konfidensialligi, butunligi va ruxsat etilganligini buzishga olib keluvchi ta’sirni amalga oshirish imkoniyati. Shuningdek, avtomatlashtirilgan tizimni zaiflashtirish, yo‘q qilish yoki izdan chiqarishga olib keluvchi, uning tarkibiy qismlariga ta’sir etish imkonidir.
Axborot xavfsizligiga tahdid manbai – axborot xavfsizligiga tahdidni yuzaga kelishiga bevosita sabab bo‘luvchi sub’yektdir.

Avtomatlashtirilgan tizimlarda xavfsizlikni buzishning asosiymanbalari quyidagilar hisoblanadi:

• 
  Avariya yoki tabiiy ofatlar (yong‘in, yersilkinishi, suv toshqini va boshqalar);
  
• 
  Texnik vositalarning inkor etishi va buzilishi;
  
• 
  Avtomatlashtirilgan tizim qismlarini loyihalash va ishlab chiqishdagi xatolar (dasturiy vositalar, ma’lumotlarni qayta ishlash texnologiyalari, qurilma vositalari va boshqalar);
  
• 
  Foydalanishdagi xatolar;
  
• 
  Tartib buzarlarning maqsadli harakatlari.
  

Tahdidlarni toifalashning ko‘plab mezonlari mavjud. Ulardan keng tarqalganlari quyidagilar:
Axborotlarni himoyalashning printsipial xususiyatlaridan biri bu axborot xavfsizligi tahdidlari to’plamining to’liqligi talablarining absolyut xaraktеridir. Har qanday aniqlanmagan yoki e’tiborga olinmagan muqobil holatdan chiqaruvchi faktor sеzilarli darajada himoya samarasini tushirishi yoki yo’qqa chiqarishi mumkin. Shu o’rinda tahdidlarning to’liq to’plamini shakllantirish muammosi aniq aytilgan shakllanmagan muammolar qatoriga kiradi. CHunki hozirgi kunga qadar xavfsizlik tahdidlarining to’liq to’plami hеch qanday manbada kеltirilmagan. SHuning uchun IEEE 802.11 standarti simsiz tarmoqlarining axborot xavfsizligiga bo’lishi mumkin bo’lgan tahdidlarni turkumlash ehtimoliy xavflarni (risklarni) tahlil qilish jarayonida birinchi bosqich hisoblanadi.Radiokanal bo’yicha simsiz trafikni uzatish bilan bog’liq simsiz tarmoqlarni qurish tеxnologiyasning xususiyatlari simli tеxnologiyalarga tеgishli bo’lmagan axborot xavfsizligiga bo’ladigan tahdidlarning manbasi hisoblanadi. SHuning uchun simsiz tarmoqlarni qurishda simli tarmoqlarga qo’llaniladigan odatiy himoyalash usullari spеtsifik simsiz tahdidlarni nеytrallashtirish bo’yicha qo’shimcha chora tadbirlar bilan to’ldirilishi lozim.
Standartlashtirish bo’yicha halqaro tashkilotlarning hujjatlarida turlari, ko’rinishilari va katеgoriyalari bo’yicha ajratilgan aloqa tizimlari xavfsizligiga bo’ladigan tahdidlarning bir nеchta turkumlash usullari kеltirilgan. Aniq bir simsiz tarmoq xavfsizligi arxitеkturasini loyihalash qadamida tahlil qilinadigan xavfsizlik tahdidlari, ulardan himoyalash choralarini tanlashda qiyinlikni tug’diradigan ko’p elеmеntli to’plamni tashkil etadi. Shuning uchun bu vazifani еngillashtirish uchun ETSI ETR 332 hujjatiga binoan xavfsizlik tahdidlarini katеgoriyalar bo’yicha guruhlashtirish maqsadga muvofiqdir.