O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax viloyati kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi Jizzax politexnika institute huzuridagi Sharof Rashidov politexnika texnikumi

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar.

1. 
   Zarar keltiruvchi dasturlarni tarqalishning kanallari?
   
2. 
   Tarqatishning klassik (mumtoz) usullariga nimalar kiradi?.
   
3. 
   Mantiqiy bomba virusini zararlari haqida?
   

13-MAVZU: Axborotni huquqiy himoya qilish


Reja:

1. 
   RH 45-185:2011 – Rahbariy hujjati tasnifi.
   
2. 
   TSt 45-010:2010 — Tarmoqstandartitasnifi.
   
3. 
   O‘zDav Standartlari haqida ma’lumot.
   

MUT foydalnuvchilari va abonentlari
RH 45-215:2009 - Rahbariy hujjat. Ma'lumotlar uzatish tarmog‘ida axborot xavfsizligini ta'minlash to‘g‘risid Nizom. Ushbu hujjat N 100:2002 «Ma'lumotlar uzatish milliy tarmog‘ida ^axb^{orot xavfsizligini ta'minlash to‘g‘risida nizom» o‘miga amalga} kiritilgan bo‘lib, ma'lumotlar uzatish tarmog‘ida (MUT) axborot xavfsizligini ta'minlash bo‘yicha asosiymaqsadlar, vazifalar, funksiyalar va tashkiliy-texnik tadbirlami belgilaydi.
Nizom xonaning muhofaza qilinishini tashkil qilish, tarmoq komponentlarining saqlanganligi va fızik yaxlitligini ta'minlash, tabiiyofatlar, energiya ta'minoti tizimida ishlamay qolishlardan muhofaza qilish masalalari, xodimlar va MUT mijozlarining shaxsiy xavfsizligini ta'minlash bo‘yicha choralari, shuningdek, Tezkor- qidiruv tadbirlar tizimini (TQTT) tashkil qilish masalalari va uning ishlashini tartibga solmaydi.Ushbu hujja talablari MUT normal ishlashini kuzatish, xizmat ko‘rsatish va ta'minlashi shlarini amalga oshimvchi mutasaddi qo‘mitzav ava^zirliklaning barcha korxonalarigat aalluqlidir.UshbuNizomga axborot muhofazasi bo‘yicha xizmatlar ro‘yxati o‘zgarganda yoki
MUTni modernizatsiya qilish va rivojlantirishda o‘zgartirish hamda qo‘shimchalar kiritilgan bo‘lishi mumkin.UshbuNizom axborotni muhofaza qilishning huquqiy, tash- kiliy,rejimli, texnik, dasturiy va boshqa metodlari hamda vosita- laridan foydalanish, shuningdek, axborot xavfsizligini ta'minlash qismida amalga oshirilgan choralarning samaradorligi uchun hartomonlam auzluksiz nazorat qilishni amalga oshirish asosida MUT da axborot xavfsizligini ta'minlash ko‘zda Etiladi.MUTda axborot xavfsizligini ta'minlash AXTT ni yaratish yo‘li bilan kompleks liva MUT hayotiy siklining barcha bos- qichlarida tashkiliy-texnik tadbirlami doimo o‘tkazish bilan hal etiladi.
MUT AXTT samarali ishlashini ta'min1ash funksiyalarikor- xona rahbariga bevosita bo‘ysunadigan korxonaning MUT axborot xavfsizligini ta'minlash xizmati (bo‘limi)ga yuklatiladi.Korxonaning MUT axborot xavfsizligini ta'minlash xizmati (bo‘limi) o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasining qonun huj- jatlari va normative hujjatlari, Prezident farmonlari, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari,Agentlikning normativ-huquqiy hujjatlari, korxonar ahbarlarining buyruqlari va farmoyishlari hamda ushbu nizomga amal qiladi.
RH 45-193:2007 – Rahbariy hujjat. Davlat organlari sayt- ^larine joylashtirish ^{uchun provayderlar serverlari va texnik} maydonlarning axborot xavfsizligini ta'minlash darajasini aniqlash tartibi.Ushbu hujjat davlat organlari saytlarini joylashtirish uchun provayderlar serverlari va texnik maydonlarning axborot xavfsizligini ta'minlash darajasini aniqlashning namunaviy tartibini belgilaydi.Ushbu hujjat talablari davlat organlarining saytlari uchun xosting xizmatlarini taqdim etuvchi barcha xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan qo‘llanilishi majburiydir.Hujjatda davlat organlarining saytlarini joylashtirish uchun provayderlar serverlari va texnik maydonlaming axborot xavfsizli^gini (AX) ta'min1ash darajasini belgilash, axborot resurslarini yaratish va foydalanishning barcha aspektlarini hisobga olgan holda ushbu vazifaga kompleks yondoshilishiga asoslanadi.Buning uchun tashkiliy, texnik va dasturiy muhofaza qilish choralarini, xavf- xatarlar va axborotning muhofazalanganlik darajasini baholash va ^{prognoz qilish bo‘yicha tadbirlami doimo rivojlanib boray}o^tgan yagona tizimga umumlashtirish talab etiladi.Axborotni muhofaza qilish o‘z ichiga AXni ta'minlashga qaratilgan chora-tadbirlar kompleksini oladi:ma'lumotlarni kiritish,saq- lash, qayta ishlash va uzatish uchun foydalaniladigan axborot va resurslarning butunligi, ulardan foydalana olishlik, zarur holda, konfidensialligini qo‘llab-quvatlash.
Axborotni muhofaza qilish maqsadi quyidagilar hisoblanadi:axboroming chiqib ketishi, o‘g‘irlanishi, yo‘qolishi, buzllishi, qalbakilashtirilishini oldini olish;
Axboromiyo‘qqilish,modifikatsiyaqilish,buzish,nusxako‘- chirish, blokirovkaqilishbo‘yicharuxsatetilmaganharakatlarningoldiniolishaxborotreseslarivaaxborottizimlariga(AT)noqonuniyara- lashishningboshqashakllarinioldiniolish.
TSt 45-010:2010 — Tarmoq standarti. Aloqa va axborot- lashtirish sohasida axborot xavfsizligi. Atamalar va ta'riflar. Ushbu tarmoq standarti O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi humridagi davlat standartlashtirish,metrologiya va sertifikatlashtirish markazi («O‘zdavstandart») tomonidan 2002-yil 6-avgust- da 112/066-son bilan ro‘yxatga olingan TStamalga kiritil- gan bo‘lib,aloqa va axborotlashtirish sohasida axborot xavfsizligidagi asosiy atama va ta’riflarni belgilaydi.Belgilangan atamalar barcha turdagi hujjatlarda qo‘1lanilishi uchun majburiydir. Standartda ma'lumotnoma sifatida standart- lashtirilgan atamalarning xorijiy ekvi valentirus (R) va ingliz (E) tillarida keltirilgan.Standartdan foydalanish qulayligi uchun atama moddalarining tegishli raqamlarini ko‘rsatgan holda o‘zbek,rus va ingliz tillaridagi atamalarni o‘z ichiga olgan alifbo ko‘rsatkichi keltirilgan.