Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari

Raqamli axborot – 
kompyuter tizimlarida ishlashga, saqlashga 
va 
almashishga 
moʻljallangan 
ma’lumotlar 
koʻrinishida 
ifodalangan axborot.
309

---

Raqamli pullar
– kompyuter tarmogʻida oʻzaro hisob-kitob 
uchun ishlatiladigan va faqat elektron shaklda (elektron naqd pul, 
elektron tanga) mavjud shifrlangan yozuvlardan (elektron 
hamyondagi) iborat toʻlov vositalari.
Raqamli 
imzo 
kaliti 
–
 
elektron 
imzoni 
yaratishga 
moʻljallangan simvollarning noyob ketma-ketligi.
 
S 
Spam 
–
 
soʻralmagan hajmiy xabarlarni asossiz yuboruvchi 
elektron nomaqbul pochta yoki elektron xabar almashish 
tizimlarining notoʻgʻri ishlatilishi. 
Spamming 
–
 
UNINETning turli guruhlariga katta sonli bir xil 
xabarlarni joʻnatish. Koʻpincha arzon reklama shirkatini, 
piramidalarni tashkil etish yoki odamlar joniga tegish maqsadida 
ishlatiladi.
T 
Tarmoqlararo ekran – 
tarmoqlararo ekran yoki firewall tizimi 
deb ham ataluvchi tarmoqlararo himoyaning ixtisoslashtirilgan 
kompleksi. Tarmoqlararo ekran umumiy tarmoqni ikki yoki 
koʻproq qismlarga ajratish va ma’lumot paketlarini chegara orqali 
tarmoqning bir qismidan ikkinchisiga oʻtish shartlarini belgilovchi 
qoidalar toʻplamini amalga oshirish imkonini beradi. Odatda, bu 
chegara korxonaning korporativ (lokal) tarmogʻi va Internet global 
tarmoq orasida oʻtkaziladi.
Tizim xavfsizligi 
– axborot tizimining ruxsatsiz foydalanishga 
urinishga qarshi tura olish xususiyati. Kompyuter tizimining 
adekvat himoyalanishini ta’minlashga zaruriy elementlar majmui; 
apparat 
va/yoki 
dasturiy 
funksiyalar, 
xarakteristikalar 
va 
vositalarni, 
amaliy 
va 
qaydlash 
muolajalarini; 
markaziy 
kompyuterdan, masofadagi kompyuterlardan va telekommuni-
310

---

kasiya 
vositalaridan 
foydalanishni 
boshqarish 
vositalarini; 
ma’muriy tadbirlar, fizik konstruksiyalar va qurilmalarni; 
xodimlarni va kommunikatsiyalarni boshqarishni oʻz ichiga oladi.