taranglik kuchi hosil boʻladi. Bu kuch osilish nuqtasiga
tomon yoʻnalgan boʻladi (1.23-shakl,a ,b ).
a) b) 1.23-shakl.
Vaznsiz sterjen deb, ogʻirligi osib qoʻyilgan yuk ogʻirligidan bir necha marta kam
boʻlgan uzun jismga aytiladi. Vaznsiz sterjenlarda ham bitta kuch hosil boʻladi,
faqat uning siqilishga yoki choʻzilishga qarshi ishlayotganini hisobga olish lozim.
Egri sterjenlar ham bundan mustasno emas, bu holda taranglik ( yoki siqilish )
kuchi sterjen oʻqi boʻylab yoʻnalgan boʻladi ( 1.24 -shakl,a,b ).
1.24-shakl
D. SILINDRIK SHARNIR. Mashina va mexanizmlarning juda koʻp
qismlari silindrik sharnir yordamida mahkamlanadi. Bunday sharnirlarga
podshipniklar, boltli yoki parchin mixli va boshqacha bogʻlanishlar kiradi.
Masalan
qoʻzgʻaluvchan A
sharnir va
qoʻzgʻalmas B
sharnir (1.25-shakl ). A
tayanchda bitta reaksiya kuchi
( bu kuch tayanch tekisligiga perpendikulyar
yoʻnalgan ) va B tayanchda yoʻnalishi oldindan noma’lum
hosil boʻladi. Bu
tayanchning
-reaksiya kuchi sharnirning o‘qiga qo‘yilgan bo‘lib, uning
yo‘nalishi chizma tekisligida ixtiyoriy ravishda yo‘nalgan bo‘lishi mumkin. Shu
sababli masalalarni yechishda
-vektor o‘rniga, koordinata o‘qlari bo‘yicha
yo‘nalgan tashkil etuvchilari
va
lardan foydalaniladi. Agarda masalani
