O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

2) Analitik usul. 
Gorizontal Ox va vertikal Oy koordinata oʻqlarini tanlab 
olib, (2.8) muvozanat tenglamalari tuziladi: 


;
0
kx
F
+
+
= 0,
(2) 


;
0
ky
F
+
+
= 0 ,
(3) 
kuchlarning proyeksiyalari quyidagi jadvalda keltirilgan: 
2.2-jadval. 
F
kx
 
0 
·
·
F
ky
 
­ P 
·
·
Tenglamalarga qoʻyib, 


;
0
kx
F
­
+
·
= 0, 


;
0
ky
F
­ P +
·
+
·
= 0, 
ikkinchi tenglamadan
=
=
=115,47 
N 
va birinchi tenglamaga qoʻyib,
= 
·
= 115,47·0,5 = 57,74 
N
. 
B. PARALLEL KUCHLAR TA’SIRIDAGI MUVOZANAT.
Ta’sir chiziqlari parallel boʻl-gan kuchlarni qoʻshish yoki bir markazga 
keltirish va teng ta’sir etuvchisini topish uchun quyidagi tushunchalarni bilishimiz 
zarur:
1. Kuch momenti. 
Faraz qilaylik, tekis jism biror O nuqtasi bilan 
mahkamlab qoʻyilgan va , kuchlari ta’sirida aylanma harakat qilishi mumkin 
(3.3 -shakl). Mexanikada ta’sir etayotgan kuchning jism aylanma harakati qanday 
boʻlishini ifodalaydigan kattalik “
kuch momenti
” deb ataladi. Boshqacha 
aytganda, jismning ilgarilanma harakatiga kuch asosiy sabab boʻlsa, aylanma 
harakatda kuchdan tashqari uning qoʻyilish nuqtasi ham muhim ahamiyatga ega. 

---

40 
2.9-shakl. 
Demak, 
kuch momenti deb, 
kuch miqdori va kuch
 
elkasi koʻpaytmasiga teng 
boʻlgan skalyar miqdorga aytiladi:
M
o
( )= +P·h
1 
, 
M
o
( )= -Q·h
2
 . 
Musbat (+) va manfiy (-) ishoralarning qoʻyilishiga sabab, berilgan kuchlar tekis 
jismni O nuqta atrofida ikki xil tomonga, soat mili aylanishi boʻyicha yoki soat 
mili aylanishiga teskari, aylantirishi mumkin. Nazariy mexanikada xuddi fizika 
fani kabi