O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Pensiya ta'minoti. Bugungi kunda O‗zbekiston Respublikasida ikkita 
majburiy pensiya tizimi mavjud:
• asosiy – aholining solidarlik tamoyiliga asoslangan davlat pensiya 
ta'minoti tizimi; 
• qo„shimcha – majburiy jamg‗arib boriladigan pensiya ta'minoti tizimi 
(005 y dan kiritilgan.). 
Asosiy pensiya tizimi,‖Fuqarolarning davlat pensiya ta'minoti to‗g‗risidagi‖ 
O‗zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tartibga solinib, uch turdagi pensiyalar 
nazarda tutilgan : yoshga doir (erkaklar 60 yosh, ayollar – 55 yoshga yetganda), 
nogironlik (sud-tibbiy ekspertiza xizmati nogironlikni tan) va boquvchisni 
yo‗qotganlik (qoida bo‗yicha yetimlarga to‗lanadi). 
Pensiya tizimini moliyalashtirish manbalari ish beruvchi va xodimlarning 
badallari sanaladi. Bu badallarning miqdori va farqlanishi daromadlar va davlat 
byudjetdan tashqari pensiya jamg‗armasining pensiyaga xarajatlarini doimiy 
tengligini ta'minlashi kerak.
Qo‘shimcha pensiya tizimi. Pensiya tizimidagi eng yirik institutsional 
o‗zgarish 2005-yildan kiritilib, pensiya ta'minotining qo‗shimcha darajasi- 
majburiy jamg‗arib boriladigan pensiya tizimi bo‗ldi. 
―Fuqarolarning jamg‗arib boriladigan pensiya ta'minoti to‗g‗risidagi‖ 
qonunga muvofiq har bir xodim uchun ish beruvchi individual jamg‗arib 
boriluvchi pensiya schetini ochib, ish beruvchi va xodimning majburiy 

---

69 
ajratmalaridan uni shakllantiradi. Bu schetda deponentlangan mablag‗lar 
iqtisodiyotning istiqbolli tarmoqlariga investitsiya qilinadi va foyda bilan 
fuqarolarga qaytariladi. Pensiya yoshiga yetganda pensioner istalgan vaqtda bu 
schetdagi mablag‗lardan o‗z xoxishiga ko‗ra foydalanishi mumkin. Jamg‗arib 
boriladigan pensiya tizimida 20 yil mobaynida qatnashganda qo‗shimcha pensiya 
miqdori asosiy pensiyaning deyarli65% ini tashkil qiladi.