O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Neyrotexnologiyalarning eng istiqbolli tarmoqlari: 
Neyrofarmakologiya.
Gen va hujayra terapiyasini rivojlantirish, erta 
individual diagnostika, neyrodegenerativ kasalliklarni davolash va oldini 
olish (qarilik demansi, Altsgeymer kasalligi va boshqalar), shuningdek 
sogʻlom odamlarda aqliy qobiliyatlarni yaxshilashda qoʻllaniladi.
Neyromedikal muhandislik.
Organlarning, shu jumladan sun’iy sezgi 
organlarida neyroprotezlashni rivojlantirish, harakatchanlikni yoʻqotgan 
oyoq-qoʻllarni rivojlantirishga yordam beradigan neyrotexnologiyalar 
yordamida reabilitatsiya qilish vositalarini ishlab chiqishda qoʻllaniladi.
Neyrota’lim.
Ta’limda 
virtual 
va 
toʻldirilgan 
reallik
neyrointerfeyslari va texnologiyalarini rivojlantirish, oʻquv dasturlari va 
qurilmalarini ishlab chiqish, xotira qobiliyatini oshirish va miya 
resurslaridan foydalanishni tahlil qilish uchun asboblarni yaratishda 
qoʻllaniladi.
Neyro oʻyin-kulgi va sport.
Breyn-fitnesni rivojlantirish - miya uchun 
mashqlar, neyrogadjetlardan foydalangan holda oʻyinlarni, shu jumladan 
neyrorivojlantiruvchi oʻyinlarni yaratishda foydalaniladi.
Neyrokommunikatsiya 
va 
marketing
. 
Neyromarketing 
texnologiyalarini rivojlantirish (mijozlarning xatti-harakatini, unga ta’sir 
qilish imkoniyatlari, shuningdek neyrotexnologiyalar yordamida aks 
ta’sirni oʻrganish usullari toʻplami), neyro- va biometrik ma’lumotlarga 
asoslangan xatti-harakatlarni bashorat qilishda qoʻllaniladi.
Neyroassistentlar.
Tabiiy tilni tushunish texnologiyasini ishlab 
chiqish, chuqur mashinali oʻqish (nutqni aniqlash, kompyuterni koʻrish va 
tabiiy tilni qayta ishlash kabi algoritmlarni takomillashtirishga yordam 
beradigan neyron tarmoqlariga asoslangan mashinali oʻqish), shaxsiy 
elektron yordamchilarni (virtual kotib rolini oʻynaydigan veb-xizmatlar 

---

225 
yoki ilovalarni) va gibrid inson-mashinali intellektni yaratishda 
qoʻllaniladi. 
Neyrotexnologiya mutlaqo yangi soha boʻlishiga qaramay, 
mutaxassislar quyidagi tendentsiyalarni aniqladilar: 
M.V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetining 
biologiya fakulteti, neyrofiziologiya va neyrokompyuter interfeyslari 
laboratoriyasi boshligʻi, biologiya fanlari doktori, professor, Aleksandr 
Yakovlevich Kaplan neyrochatni rivojlantirish zarurligini koʻrib chiqadi – 
bu falaj boʻlgan va gapira olmaydigan odamlarni jamiyatning bir qismi 
boʻlishiga imkon beradigan Internetda muloqot qilish va hatto ish topishga 
koʻmaklashadigan qurilmadir.
Oliy Iqtisodiyot maktabining psixologiya boʻlimi boshligʻi, 
Neyroekonomika va kognitiv tadqiqotlar markazining yetakchi ilmiy 
xodimi 
Vasiliy 
Klyucharev 
kelajakda 
toʻgʻridan-toʻgʻri miyaga 
joylashtirilagan – invaziv interfeyslarni yaratishda katta yutuq boʻladi, deb 
hisoblaydi. Avvalo, ushbu texnologiya turli xil kasalliklarni davolashda 
qoʻllaniladi, ammo nazariy jihatdan uni virtual oʻyinlarda ham qoʻllash 
mumkin. Sankt-Peterburg politexnika universitetining «miya-kompyuter» 
mobil interfeyslarini rivojlantirish loyihalari rahbari, «NeyroNet» RF 
Ekspertlar kengashi a’zosi, NeuroTech tadqiqot markazining bosh direktori 
va asoschisi Vitaliy Zubchenko hamda Fiztex maktablarini rivojlantirish 
jamgʻarmasining uzluksiz ta’lim markazi bosh direktorining oʻrinbosari 
Aleksey Pletenets neyrotexnologiya yaqin orada hatto onlayn aloqalarni 
ham oʻzgartiradi deb ishonishadi. Masalan, his-tuygʻularni almashish 
uchun neyrointerfeyslar paydo boʻladi, buning yordamida qaygʻu yoki 
xursandchilikni suhbatdoshga toʻgʻridan-toʻgʻri va emotsional belgilar 
toʻplamidan foydalanmasdan yetkazish mumkin boʻladi. Shuningdek, 
neyro-yordamchilar ham paydo boʻladi – mavjud ovozli yordamchilarning 
takomillashtirilgan versiyalari, ular egalarining ba’zi vazifalarini oʻz 
zimmalariga oladilar, uchrashuvni eslatadilar va rejalashtirishdagi xatolarni 
sezadilar. Bundan tashqari, Vasiliy Klyucharevning fikriga koʻra, yaqin 
kelajakda neyrotexnologiya rivojlanishidagi muhim yoʻnalishlardan biri bu 
neyrodegenerativ kasalliklarining oldini olish uchun neyrotexnologik 
yechimlarni izlashdir. Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga 
koʻra, neyrodegenerativ kasalliklarga chalingan bemorlarni davolash uchun 

---

226 
sarf-xarajatlar Rossiyadagi sogʻliqni saqlash xarajatlarining 20 foizini 
tashkil qiladi. 
Sun’iy intellekt – informatikaning alohida sohasi boʻlib, odatda 
inson ongi bilan bog‘liq imkoniyatlar: tilni tushunish, oʻrgatish, muhokama 
qilish, 
masalani 
yechish, tarjima va shu kabi imkoniyatlarga ega kompyuter tizimlarini 
yaratish bilan shug‘ullanadi. 
Hozirda SI turli amallarni bajarishga moʻljallangan algoritm hamda 
dasturiy tizimlardan iborat va u inson ongi bajarishi mumkin boʻlgan bir 
qancha vazifalarning uddasidan chiqa oladi. 
Sun’iy intellekt (SI; AI –