O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik–pedagogika instituti «kimyoviy texnologiya»


Kompleks birikmalarning barqarorligi



Yüklə 346,19 Kb.
səhifə68/69
tarix28.11.2023
ölçüsü346,19 Kb.
#168776
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   69
Namangan muhandislik-pedagogika instituti-fayllar.org

Kompleks birikmalarning barqarorligi. Kompleks birikmalarning barqarorligi uning ichki sferasining dis-
sotsilanishiga qarab belgilanadi. Masalan:

K
4


[Fe(CN)

6
]  4K

+
+ [Fe(CN)
6
]

4–


[Fe(CN)

6
]


4– 

 Fe
2+


+ CN




[Fe
2+
] · [CN


]


6

K
beq.


= ———————


[[Fe(CN)
6
]

4–


]

Kompleks birikmalarning beqarorlik konstantasiga teskari bo’lgan kattalik barqarorlik konstantasi deyiladi va


u kompleks birikmaning mustahkamligini ifodalaydi: 
K

barq.

= 1/K
beq.

Qo’sh tuzlarni ham beqaror kompleks ionlari bo’lgan kompleks tuzlarga kiritish mumkin. Masalan: KAl(SO


4
)


2

qo’sh tuzni [Al(SO


4
)

2


]
+
ionga bo’lgan kompleks tuz deb qarash mumkin. 

Bu ion beqaror va suvli eritmada Al


+3
va SO

4
-2


inlariga to’la parchalanadi, shuning uchun suvli eritmada qo’sh 





«Umumiy va noorganik kimyo» fanidan ma’ruzalar matnlari. 
70
tuzlar tarkibiy qismlarga ajraladi.
KAl(SO

4
)


2

 K
+


+ Al

+3
+ 2SO

4
2-

ammo qattiq holatda kompleks birikmalarga o’xshash tuzilgan. 


Kristalogidradlarni ham biz komlaks tuzlar deb hisoblashimiz mumkin, bu yerda suv molekulalari ligandlardir.
Masalan: NiCl
2
· 6H

2
O kristologidratni biz quyidagi tuzilishdagi [Ni(H


2
O)

6


]Cl
2
kompleks tuz sifatida qarashimiz mum-

kin.
Kompleks tuzlar ishtirokidagi ion almashtirish reaksiyalari har qanday boshqa tuzlardagi kabi o’tadi. Masalan: 


3FeSO

4
+ 2K

3
[Fe(CN)

6
] = Fe

3
[Fe(CN)

6
]



+ 3K
2


SO

4


Ba’zan to’liqsiz almashinuv ro’y beradi, natijada qo’sh tuzlar hosil bo’ladi:
Na

3
[Co(NO

2
)
6

] + 2KCl = K


2
Na[Co(NO

2
)


6

] + 2NaCl


Nazorat uchun savol va mashqlar. 

1. Komleks hosil qiluvchi deb nimaga aytiladi? 


2. Koordinatsion son nima?
3. Markaziy atom nima? 
4. K
2

[HgJ

4
]; K

3
[Fe(CN)

6
]; K

2
[PtCl]

6
birikmalardagi komleks hosil qiluvchilarni va koordinatsion sonlarini 
ko’rsating.
5. [Hg

2
[CN

4
]
2–

; [PtCl
6


]

2–
; [HgJ

4
]
2–

komleks ionlaridagi ligandlarni ko’rsating. 


6. [PtCl
4
]; [AuCl

4
]; [Au(CN)


2
]; [Co(NO

2
)


6

] kompleks ionlarining zaryadi qiymati va ishorasini aniqlang, bunda


Pt
2+

, Au
3+


, Co

2+
, Au

+
kompleks hosil qiluvchilardir. 
Mavzuga oid tayanch iboralar. 

1. Kompleks tuzlar

6. Ligandlar 

2. Komleks ion

7. Maksimal koordinatsion son 
3. Koordinatsion bog’
8. Ichki va tashqi koordinatsion sfera 

4. Koordinatsion nazariya


9. Komleks kation


5. Markaziy atom

10. Kompleks anion. 


Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Rahimov X.R. «Anorganik ximiya», T.: «O’qituvchi»-1974, 148-bet. 

2. Parpiev N.A., Rahimov X.R., Muftaxov A.G. Anorganik kimyo. Nazariy asoslari. - T.:O’zbekiston, 2000. –5-9


b.

3. Axmerov Q, Jalilov A, Sayfutdinov R. Umumiy va anorganik kimyo. - T.:O’zbekiston, 2003.


4. Глинка Н.Л. «Общая химия», Л.: «Химия»-1982, С.582-600. 
5. Poles M.E. «Analitik ximiya», T.: «Meditsina»-1988, 24-25 betlar.
6. Новиков Г.И. «Основы общей химии», М.: «Высшая школа»-1988, С.360. 
7. Рэмсден Э.Н. Начало современной химии. – Л.: Химия, 1989. – 784 с. – Пер. изд.: Великобритания,
1985.

8. Химия: Справ. изд./ В.Шретер, К.-Х.Лаутеншлегер, Х.Бибрак и др.: Пер. с нем. – М.: Химия, 1989. –


648 с.

9. Спицын В.И., Мартыненко Л.И. Неорганическая химия. Ч.1: Учебник. – М.: Изд-во МГУ, 1991. – 480 с.


10. Shamshidinov I., Mo’minova B., Abdullaev M. «Umumiy va noorganik kimyo» fanidan ma’ruzalar matni. – 
Namangan, 1999 y.





«Umumiy va noorganik kimyo» fanidan ma’ruzalar matnlari. 
71

Yüklə 346,19 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   69




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin