O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

fanini o‘qitishning asosiy maqsadi:
o‘quvchilarda tabiiy va ijtimoiy-iqtisodiy obyekt, jarayon va hodisalar, jahonning 
tabiiy sharoiti, aholisi va iqtisodiyoti, jamiyat va tabiatning o‘zaro aloqadorligi, 
tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, ishlab chiqarishni oqilona tashkil etish, 
global va regional muammolar haqida tushunchalarni shakllantirish, tahliliy 
fikrlashga o‘rgatish, olgan nazariy bilimlarini amalda qo‘llash ko‘nikmalarini 
rivojlantirishdan iborat.
11.3. Ichki predmetlararo aloqalar. 
 
Ichki predmetlararo aloqalar- bu har bir kursning ma’lum bir dastur asosida 
o’rganishdir. Bunda bilimlarni, ko’nikimalarni va dunyoqarash g’oyalarni hosil 
bo’lishini ketma ketligi alohida o’rin tutadi.
Tabiiy geografiya kursida bir qancha bilimlar tizimi bor: geologik – 
geomorfologik, iqlimiy, gidrologik va TTKlar va x.k. Ushbu har bir tizimga ham 
nazariy ham emprik bilimlar, aniq ko’nikmalar kiradi. Masalan, ob-havoni 
kuzatish, iqlim haritalarni o’qish ko’nikmalari. Bilimlar har biri kursda rivojlanib 
boradi (5-jadval). 
5-jadval 
Geologik- geomorfologik bilimlarni rivojlanishi. 
IV sinf 
V sinf 
VI sinf 
VII sinf 
Tog’ jinslari, nurash 
va 
yemirilish 
jarayoni (t
0
, shamol 
va suv ta’sirida),Er 
osti 
boyliklarini 
qo’riqlash
Yerning 
ichki 
tuzilishi.”Atmosfera”,,tog’ 
jinslari” 
,,tekisliklari” 
tushunchalari.Tog’ 
va 
tekisliklarni 
ichki 
va 
tashki kuchlar ta’sirida 
o’zgarishi.Inson faoliyati 
ni rel’efga ta’siri. Tog’ va 
tekislik relyefini bayoni. 
Yer 
qobig’i 
va 
relyefi va materik va 
okean yer qobig’i 
ning nisbatan hara 
katchan qismlari. Yer 
qobig’i 
tuzulish 
kartasi Okean tubi 
relyefi.Quruqlik 
relyefi.Materik 
relyefi va x.k.
bayoni. 
Geoxronologik 
janval. “Platforma” 
“Geosinklinal” 
tushunchalari. 
Tektonik 
harita 
qadimgi 
muzlanish
relyefi va x.k. bayoni 
Iqtisodiy geografiya kursining mazmuni quyidagi asosiy tushunchalar 
bo’yicha ichki aloqalarni xisobga olgan holda ishlab chiqarish: iqtisodiy 
geografik joylanishi tabiiy resurslar, mehnat resurslari uning muhim tarmoqlarni 
va x.k. 

---

66 
Tabiiy va iqtisodiy geografiya o’rtasidagi aloqalar ham chambarchasdir. 
Chunki ishlab chiqarish tabiiy geografiyada insonni tabiatga ta’siri, omili sifatida 
o’rgatiladi. Bunda ishlab chiqish mohiyati muhim o’rin tutadi. Iqtisodiy 
geografiyada tabiiy geografik bilimlar tabiiy boyliklarga xo’jalik jihatdan 
baholashda ishlatiladi. (1-rasm)